İzin Türleri Nelerdir? Ücretli, Ücretsiz İzinler Hangileridir?

İzin Nedir?

Çalışma hayatında çalışanların bedensel ve zihinsel sağlıklarını koruyabilmeleri ve dinlenebilmeleri için izin hakları bulunmaktadır. İzin hakkı ülkemizde, hem İş Kanunu’na hem de Anayasa’da yer almaktadır. Bu yüzden müdahale edilemez bir haktır. Anayasa’da “Dinlenmek, çalışanların hakkıdır. Ücretli hafta ve bayram tatili ile yıllık ücretli izin hakları ve şartları kanunla düzenlenir” hükmü yer almaktadır.

Ücretli İzin Nedir?

Ücretli izin İş Kanunu kapsamında çalışana verilen izin türlerinden biridir. Bu izin türü kapsamında çalışanlar ayın belirli günleri işe gitmez ancak gittikleri günlerin ücretini de almaya devam ederler. Çalışanlar tarafından genellikle tatil ve dinlenme gibi durumlarda kullanılır. Türkiye’de yaşayan her çalışanın kanunlar kapsamında ücretli izin hakkı bulunmaktadır.

Ücretli İzin Ne Zaman Hak Edilir?

İş Kanunu’na göre yıllık ücretli izin hakkından faydalanabilmek için işçinin çalışmaya başladığı yerde bir yılını doldurması gerekmektedir. Bir yıl dolduktan sonra ücretli izin hakkı da doğmaktadır. Ancak diğer ücretli izin türlerinde bu şart bulunmamaktadır. Bir sebebe bağlı oldukları için o sebep gerçekleştiğinde kullanılabilir.

Ücretli İzin Ne Zaman ve Nasıl Talep Edilir?

Yıllık ücretli izin süresi aynı işyerinde, çalıştıkları süreler dikkate alınarak hesaplanır. Çalışan aynı iş yerinde bir senesini doldurduğu zaman yıllık izin hakkı kazanır. Yıllık izin İş Kanunu’na göre çalışan kullanmak istediği zamandan en az bir ay önce işverene yazılı olarak talebini bildirmelidir. Diğer ücretli izin türleri için de işverene yazılı olarak talep formu sunmalıdır.

Ücretli İzin Formu Nedir?

Çalışanlar ücretli izin talep edecekleri zaman ücretli izin formu ile işverene talepte bulunurlar. Bu izin formu yazılı olarak işverene sunulur.

Ücretli İzinler Hangileridir?

Birçok ücretli izin türü vardır. 4857 sayılı İş Kanunu’nda düzenlenen ücretli izin türleri de aşağıdaki gibidir:

• Yıllık izin,
• Hafta tatili,
• Ulusal-Dini Bayram izni,
• Doğum izni,
• Gebelik kontrol izni,
• Süt izni,
• Babalık izni,
• Ölüm izni,
• Yeni iş arama izni,
• Evlilik izni,
• Mazeret izni,
• Refakat izni

Yıllık İzin Nedir?

Yıllık ücretli izin en yaygın izin türüdür. Çalışan deneme süresi de dahil olmak üzere aynı iş yerinde bir yıl çalıştığı zaman yıllık izin hakkı elde eder. Çalışan bir yıl geçtikten sonra yıllık izin alarak dilediği gibi kullanabilir. Çalıştığı bu sürelerde herhangi bir ücret kesintisi yaşanmaz.

Yıllık İzin Kaç Gündür?

Yıllık izin süreleri çalışanın iznini hak ettiği tarihteki hizmet süresine göre belirlenir. İş yerinde işe başladığı günden itibaren en az bir yıl çalışmış olan kişilere verilir. Yıllık izin süreleri 14 gün ile 26 gün arasında değişmektedir.

Yıllık İzin Süreleri Kullandırılmazsa Ne Yapılır?

Çalışmaya devam eden işçinin hak ettiği yıllık ücretli iznini kullanmak zorundadır. Gecikme ile de olsa ücretli izinler kullanılmalıdır. Çalışan kullanmadığı yıllık iznin ücretini talep edemez. Sadece çalışanın iş akdi sona erdiği durumlarda kullanmadığı izin günü var ise buna ait ücreti alabilmektedir.

Yıllık İzin Ücreti Nasıl Hesaplanır?

Yıllık izin süreleri İş Kanunu’na göre çalışanın hizmet süresine göre belirlenmektedir. Buna göre çalışanlara verilen yıllık ücretli izin süreleri şöyledir:

• 1-5 yıla kadar çalışana 14 gün,
• 5-15 yıla kadar çalışana 20 gün,
• 15 yıldan daha fazla çalışana 26 gün yıllık ücretli izin hakkı verilir.

Yıllık İzin Bölünebilir Mi?

Yıllık ücretli izin hakkı işveren tarafından bölünemez. Ancak çalışan dilerse hakkı olan yıllık ücretli izin günlerini bölerek kullanabilir.

Yıllık Ücretli İzin Kaydı Nedir?

Yıllık ücretli iznin koşullarından biri belgelendirilmesidir. Çalışanın kullandığı izne dair detaylarının yer aldığı belge hazırlanmalıdır. Bu da yıllık ücretli izin kaydıdır. Bu belge işçi ve işveren tarafından onaylanıp, çalışanın dosyasına eklenmelidir. Yıllık izin kayıt belgesi örneğini aşağıdaki görselde görebilirsiniz.

Çalışan da yıllık izin talebini adını, soyadını, varsa sicil numarasını, iznini hangi tarihler arasında kullanmak istediğini belirterek yazılı olarak talep etmelidir.

Hafta Tatili İzni Nedir?

Şimdi de diğer ücretli izin türlerine bakalım. Haftalık tatili izni de ücretli izin haklarından biridir. İş Kanunu’na göre tam zamanlı çalışan birinin haftada en çok 45 saat çalışması gerekmektedir. Haftalık çalışma günlerini kesintisiz olarak çalışan işçiye en az 24 saat olmak üzere bir günlük tatil hakkı verilir. Haftalık izin sayısı şirketlere göre değişiklik gösterebilir. İşveren çalışanın bu süre içerisinde ücretini ve primini ödemek zorundadır.

Ulusal-Dini Bayram İzinleri Nelerdir?

Ulusal ve dini bayram günleri, toplu iş sözleşmesinde herhangi bir hüküm olmadığı durumlarda ücretli izin yapılabilen zaman dilimleridir. Bu günlerde çalışmayan işçilerin ücreti ve sigorta primleri kesilemez. İşçinin bu tatil günlerinde çalışması için onayının alınması gerekmektedir. Ulusal ve dini bayram günleri şunlardır:

-1 Ocak yılbaşı,

-23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı,

-1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü,

-19 Mayıs Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı,

-15 Temmuz Demokrasi ve Milli Birlik Günü,

-30 Ağustos Zafer Bayramı,

-29 Ekim Cumhuriyet Bayramı (28 Ekim saat 13.00’den itibaren 1,5 gün),

-Ramazan Bayramı(Arefe gününden itibaren 3,5 gün),

-Kurban Bayramı (Arefe gününden itibaren 4,5 gün).

Doğum İzni Nedir?

İş Kanunu, kadın çalışanlara doktor raporu ile birlikte doğumdan önce 8 ve doğumdan sonra da 8 haftalık yani toplamda 16 haftalık doğum izni hakkı vermektedir. Çalışan bu hakkı kullandıktan sonra dilerse 6 aya kadar ücretsiz izin de alabilmektedir. Ayrıca çalışan 6 ay sonunda işe dönme hakkına da sahiptir.

Gebelik Kontrol İzni Nedir?

Hamile kalan kadın çalışanlar kontrolleri için bu ücretli izin hakkından yararlanabilmektedir.

Süt İzni Nedir?

Bir diğer adıyla emzirme izni; kadın çalışanlara bir yaşın altındaki çocuklarını emzirebilmeleri için günde 1,5 saatlik verilen izin hakkıdır. Kadın çalışan bu hakkını mesai saatinin dilediği diliminde kullanabilir. Bu hak çocuk bir yaşını doldurduğunda sona ermektedir. Çalışanın süt izninden yararlanabilmesi için işverene yazılı olarak bildirip onay alması gerekmektedir.

Babalık İzni Nedir?

Eşleri doğum yapan erkek çalışanlar da babalık izin hakkında sahiptir. İş kanununa göre yeni baba olan çalışanlara 5 günlük ücretli izin hakkı verilmektedir. Çalışan bu iznini başka bir izni ile birleştirme hakkında sahip değildir.

Hastalık İzni Nedir?

Çalışanlar hasta oldukları durumlarda doktor raporu alarak hastalık izninden yararlanabilirler. Tek seferde 10 güne kadar izin alabilirler. Doktor raporu ile 20 günü aşacak olan istirahatler için sağlık kurulu onayı gerekmektedir. Sağlık kurulu tarafından 6 ay olarak verilebilir.

Ölüm İzni Nedir?

Çalışan kişi birinci derece yakınlarından birini (anne, baba, eş, kardeş ve çocuk) kaybettiği durumlarda 3 gün ücretli ölüm izni alabilmektedir.

Yeni İş Arama İzni Nedir?

Çalışan ve iş yerinin yollarını ayırması gibi durumlarda, işçiye günlük 2 saatlik iş arama izni verilir ve ücret kesintisi yapılamaz. Belirlenen süre işveren tarafından verilmezse, iş yeri çalışana o sürenin iki katı ücretini vermekle yükümlüdür.

Evlilik İzni Nedir?

Evlilik hazırlığı yapan çalışanlar evlendikleri zaman 3 günlük ücretli evlilik izni kullanabilmek hakkına sahiptir.

Evlat Edinme İzni Nedir?

3 yaşını doldurmamış bir çocuğu evlat edinen eşlerden birine, çocuğun aileye fiilen geldiği tarihten itibaren 8 haftalık izin hakkı sunulur.

Mazeret İzni Nedir?

Çalışanların ücretli olarak kullanacağı mazeret izinler vardır. Yukarıda saydığımız evlilik, babalık, doğum, ölüm, süt ve hastalık izinleri mazeret izni olarak sayılmaktadır.

Refakat İzni Nedir?

Çalışanlar yakınlarına yardımcı olabilmek için maksimum 3 olmak üzere refakat izni alabilir. 3 ay dolduktan sonra uzatma durumlarında işverene bildirmeleri gerekir. Refakat izninin verilmesi için birinci dereceden yakının rahatsızlığının belgelendirilmesi gerekir.

Ücretsiz İzin Nedir?

Çalışanların ücretli izin olduğu kadar ücretsiz izin hakları da bulunmaktadır. Bir çalışan ücretsiz izin alarak işe ara verebilmektedir. Bu nedenler değişiklik gösterebilir. Ancak ücretsiz izinde; yani çalışanın çalışmadığı günler için ücret ödenmez. Maaşından bu günler kesilir. Ücretsiz izin bir süreliğine iş sözleşmesinin askıya alınması anlamına gelir. İş akdi feshedilmez ancak çalışanın ilişiği de kesilmez.

Ücretsiz İzin Ne Zaman Hak Edilir?

Ücretsiz izin kullanabilmesi için çalışandan belirli bir süre çalışma şartı aranmamaktadır. İşe yeni başlayan da uzun süredir çalışan da gerekli şartlar dahilinde ücretsiz izin kullanabilir.

Ücretsiz İzin Ne Zaman ve Nasıl Talep Edilir?

Çalışan ücretsiz izin talebi için ücretsiz izin dilekçesi hazırlayarak işverene vermesi gerekir. Bu dilekçede; isim, soyisim, görev, izne ayrılmak istediği tarih ve sona erdiği tarih, sebebi, talep tarihi ve imzası yer almalıdır. Çalışan ücretsiz izinden işveren tarafından onay geldiği zaman yararlanabilir.

Ücretsiz İzinler Hangileridir?

Ücretsiz izin türleri için İş Kanunu’nda belirtilenler dışında bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu izinler işveren ve işçi arasında anlaşma yapılarak uygulanır. En bilinen ücretsiz izin türleri şunlardır:

Yol İzni Nedir?

İş Kanunu’na göre; ücretli yıllık izninde bulunduğu yerden başka bir yere gidecek olan çalışanlara istemeleri halinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere 4 güne kadar ücretsiz yol izni verilir.

Askerlik İzni Nedir?

Askerlik izni için; çalışan sevk belgesinin bir örneği ve ücretsiz izne ayrılmak istediğini gösterir dilekçesiyle işverene başvurur. Onay işlemleri tamamlandıktan sonra ücretsiz izin tarihi itibariyle iş sözleşmesi askıya alınır. Askere giden çalışan dönüşünde aynı yerde çalışma hakkına sahiptir.

İnisiyatife Bağlı Özel İzin Nedir?

Her işveren kendi belirlediği nedenler veya özel günler için çalışanlarına özel izin hakları sunabilir. Bunlar işverenin inisiyatifine bağlı özel izinlerdir.

Özel İzin Ne Zaman Hak Edilir?

Özel izinlerin hak edilmesi ile alakalı bir yasal düzenleme yoktur. Çalışan işvereninin belirlediği kapsama giren durumlarda özel izin hakkını kullanabilir. Bu tamamen işçi ile işveren arasında yapılan anlaşmaya bağlıdır. Peki, özel izin ne zaman ve nasıl talep edilir? Bu sorunun cevabı da yine şirketten şirkete değişmektedir.

Özel İzinler Hangileridir?

Bazı şirketler tarafından çalışanlara doğum günü izni, vizite izni, taşınma ve regl izni gibi özel izin hakları sunulmaktadır.

Taşınma İzni Nedir?

Çalışanların ev taşıma süreçlerinde kullanabilecekler izin hakkına denir. Abonelik başlatma, eşya taşıma gibi süreçler bu izin dahilinde yapılabilir.

Doğum Günü İzni Nedir?

Bazı şirketler çalışanlarının moral ve motivasyonunun artması için doğum günlerinde bir günlük izin hakkı sunmaktadır. Çalışan doğduğu gün izin yapabilmektedir.

Vizite İzni Nedir?

Çalışanın hastaneden randevusu alması sebebiyle işyerinden izin talep etmesi vizite izni olarak adlandırılır.

Regl İzni Nedir?

Kadın çalışanlara regl oldukları dönemlerde verilen izin türüne denir.

Sigara İçmeme İzni Nedir?

Sigara içmeme izni, çalışanları sigara bırakmalarına teşvik etmek amaçlı verilen izin türüdür. Şirketler inisiyatif kullanarak bu izni çalışanlarına sunmaktadır.