Çek Nedir, Ne İçin Kullanılır? Çek Çeşitleri Nelerdir?

Çek Nedir?

Ödeme araçlarından biri olan çek, nakit para yerine kullanılan kıymetli evraktır. Genellikle ticari faaliyetlerde kullanılmaktadır. Sahibi tarafından bir banka güvencesiyle düzenlenen ve kanunlarla korunan çekin karşılığı sahibinin çalıştığı bankadan alınır. Çek üzerinde yazan tutar, çekin türüne göre banka tarafından çekin yazıldığı kişi yada işletmeye ödenir. Sık sık senet ile karıştırılan çekin farklılıkları bulunmaktadır. Senet, kişinin işletmeye ödemesi gereken tutarı temsil eder. Çek ise işletmenin kişi ya da bir başka işletmeye ödeyeceği tutarı ifade eder.

Çek Ne İçin Kullanılır?

Çek bir ödeme aracıdır. Bankaya belirlenen tarihte götürülerek, üzerinde yazan tutar kadar nakite çevrilmektedir. Genellikle ticari faaliyetlerde kullanılan çek ile ödemeler yapılabilmektedir.

Çek Çeşitleri Nelerdir?

Birçok çek çeşidi bulunmaktadır. Çek çeşitleri, işletmenin çalışma prensibi, çekin ödenme şekli ve zamanına göre belirlenir. Çek kullanımında en önemli faktör güvendir. Çekin güvenilir olması çok önemlidir. Güvenilir çek işletmenin ticari itibarı ile ilgilidir. Karşılıksız çekler, hazırlayan işletmeye karşı güvensizlik oluşturur ve alıcıyı mağdur eder. Çek çeşitlerini şu şekilde detaylandırabiliriz:

Seyahat Çeki Nedir?

Seyahat çeki, seyahat eden kişilerin yanlarında nakit para taşımasının zorluklarından ve tehlikelerinden korumak amacıyla bazı bankalar tarafından kullanıma açılan çek türlerinden biridir. İlgili kişi kendi ülkesinde önce bir bankaya bedeli peşin öder ve o bankaya ait seyahat çeklerini alır. Dünyanın çeşitli bölgelerinde bankalar tarafından kabul edilen seyahat çekleri turistlere kolaylık ve güvence sağlar.

Mahsup Çeki Nedir?

Mahsup çek, düzenleyenin çekin ön yüzüne “hesaba geçirilecektir” ya da buna benzer bir ifadenin yazılmasıyla düzenlenen çek türüdür. Çekin nakden ödenmesinin önüne geçilmesi amacıyla düzenlenir. TTK 805. maddesinde mahsup çek şu ifadelerle tanımlanır:

“Bir çekin düzenleyeni veya hamili çekin ön yüzüne “hesaba geçirilecektir” kaydını veya buna benzer bir ibareyi yazarak çekin nakden ödenmesini önleyebilir. Bu takdirde çek, muhatap tarafından ancak hesaba alacak kaydı, takas, hesap nakli suretiyle kayden ödenebilir. Bu kayıtlar ödeme yerine geçer.”

Teyitli Çek Nedir?

Teyitli çek, bankanın çek üzerine “görülmüştür” ya da “karşılığı vardır” gibi kayıtlar eklediği çek türüdür. Teyitli çekte, banka hamil lehine tutarı bloke eder. Bu teyit işlemi ile, hamil çekin bankada karşılığının olduğunu bilir. Teyit talebi çeki düzenleyen tarafından yapılabilir.

Garantili Çek Nedir?

Garantili çek, muhatap banka tarafından belli bir tutara kadar çekin ödeneceğini garanti edildiği çek türüdür. Ne kadarlık bir tutarın garanti kapsamına gireceği, çek sahibi ile banka arasında yapılan anlaşmaya bağlıdır. Çeki düzenleyen caymış olsa bile muhatap, garantili çekin karşılığını ödemek zorundadır.

Posta Çeki Nedir?

Kıymetli evrak olarak kabul edilmeyen posta çeki, posta çekleri merkezi üzerine ve paranın gönderileceği şahıs lehine yapılmış adi havale niteliğindedir.

Ticari Çek Defteri Nedir?

Limited ve anonim şirketlere verilen çek defteridir. Çekin üzerinde çeki alan ve ödeme yapılacak kişinin isminin yazılması gerekmektedir.

Ticari Hamiline Çek Defteri Nedir?

Bu çek türü de limited ve anonim şirketlere verilir. Ancak çeki alan kişinin adının yazılması gerekmemektedir. Çekin hamili, çekin sahibi olarak kabul edilmektedir.

Gerçek Kişi Çek Defteri Nedir?

Gerçek kişi statüsü taşıyan taraflara dolayısıyla şahıs firması olarak faaliyet gösteren işletmelere de verilen çek defteridir. Çeki alacak kişinin adı yazılması zorunludur.

Gerçek Kişi Hamiline Çek Defteri Nedir?

Gerçek kişi statülü olan taraflara verilen çek defteridir. Şahıs firmalarının da kullandığı bu çekin üzerine çeki alanın isminin yazılması zorunlu değildir.

Gerçek Tüzel Kişi Çek Defteri Nedir?

Şahıs firmalarına verilen çek defteri türüdür. Çekin üzerinde lehtar bilgileri yazılmalıdır.

Gerçek Tüzel Kişi Hamiline Çek Defteri Nedir?

Yine şahıs firması olarak faaliyet gösteren şirketlere verilir. Çekin üzerinde ödemeyi alacak tarafında isminin yazılması gerekli değildir. Çekin hamili çek üzerinde dilediği gibi tasarrufta bulunabilmektedir.

Çek Nasıl Yazılır?

Çek düzenlenirken dikkat edilmesi gereken bir takım adımlar vardır. Kural niteliğinde olan bu adımlara uyulmadığı takdirde çek geçerliliğini kaybedebilir.

• Düzenleyen kişinin adı, soyadı, imzası, şehri ve vergi kimlik numarası bulunmalıdır.
• Çekin düzenlendiği tarih belirtilmelidir.
• Adına çek düzenlenen lehtarın isminin yer alması gereklidir.
• Ödenecek tutar ilgili bölüme yazı ile yazılmalıdır.
• Çekin üzerinde düzenleme yapabilecek tek kişi düzenleyendir. Yapılacak değişikliklerin yanında düzenleyen kişinin imzası da yer almalıdır.

Çek Defteri Nasıl Alınır?

Bir çek defteri alabilmek için herhangi bir bankada hesap açtırmanız gerekmektedir. Bankanın talep ettiği belgeler ile çek defteri alma başvurusunda bulunabilirsiniz. Başvurunuzun uygun bulunması halinde çek defteri basılıp tarafınıza teslim edilmektedir.

Çek Defteri Almak İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?

Çek defteri için bankalar taraflardan bir takım belgeler talep etmektedir. Bunlar; ikametgah, sabıka kaydı ve kimlik belgesi temin edilmelidir. Ayrıca bankalar, işletme sahibinin maddi teminatta bulunmasını da talep eder. Çek defterindeki her sayfa için belirli miktarlarda teminat talebi yapılmaktadır.

Kimler Çek Defteri Alabilir?

Çek defterini sadece ticaretle uğraşan kişiler alabilir şeklinde bir düşünce var ancak banka şartlarını sağlayan her gerçek ve tüzel kişi çek defteri sahibi olabilmektedir.

Kimler Çek Defteri Alamaz?

Bankalar ile arasında ticari problem olan, kredi alabilme şartlarına sahip olmayan kişiler ya da kurumlar çek defteri sahibi olamaz. Yani güvenilir bir müşteri profili çizen, kredilerini düzenli ödeyen, hakkında herhangi bir bloke işlemi bulunmayanlar çek defteri alabilmektedir.

Çekin Üzerinde Hangi Bilgiler Yer Alır?

Çekin üzerinde çekin temsil ettiği 3 tarafa dair bilgiler yer alır. Çekin değeri, muhatabı, ödeme yeri, kesilme yeri, düzenleyen kişi, kesilme tarihi ve bankanın seri numarası çek üzerinde yer almalıdır. Peki, çekin geçerli olması için nelere dikkat edilmelidir?Çekin geçersiz sayılmaması için tüm bilgilerin eksik ya da yanlış olmaması gerekir.

Hangi Durumlarda Çek Geçerliliğini Kaybeder?

Çekin geçersiz sayılmasına neden olan kriterleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• “Çek” ifadesinin bulunmaması,
• Muhatabın belirtilmemesi,
• Çekin düzenlenme tarihinin yazılmaması,
• Çek değerinin kayıtsız ve şartsız ödeneceğinin belirtilmemesi,
• Keşidecinin yani çeki düzenleyen kişinin ad, soyad ve imzasının çek üzerinde olmaması.

Çekin Karşılıksız Çıkması Ne Demektir?

Ödeme tarihi geldiği zaman çeki düzenleyen kişinin hesabında çek değer kadar para bulunmaması çekin karşılıksız çıkması anlamına gelir. Peki, çek karşılıksız çıkarsa banka ne yapar? Banka hesabında para olsun ya da olmasın banka alacaklıya yaprak bedelini ödemelidir. Karşılıksız çekin ödemesi için suç duyurusunda bulunularak, icra takibi başlatılabilmektedir.

Çek Kırdırma/Bozdurma Nedir?

Ödeme tarihi gelmemiş çeklerin nakite çevrilmesine “kırdırma” veya “bozdurma” denmektedir. Yani çeki vadesinden önce tahsil etmektir. Elinizde ileri tarihli düzenlenen çeki, nakit ihtiyacınızı karşılamak için bankaya değil, faktoring firmalarına götürmelisiniz. Faktoring firmaları ya da bu işi yapan diğer firmalar, çeki değerlendirir ve bedelini öder. Bu durumda faktoring firmaları tarafından çek bedelinin %10 ile %40 arasında komisyon kesintisi yapılır.

Çek Vade Hesaplaması Nasıl Yapılır?

Satıcılar, çek düzenleyerek ödeme yaparken anında değil ileri tarihli ödeme yapmak isteyebilir. Bu çeklere “vadeli çek” adı verilir. Vadeli çek, aynı zamanda kredilendirme aracı olarak da kullanılır. Çek vadesi hesaplanırken şu formül kullanılır:

• Çekin vade süresi = (1. vade günü x bedeli + 2. vade günü x bedeli + n.. vade günü x bedeli) / Çekin toplam bedeli
• Çekin vade tarihi = Bordro tarihi + Çekin ortalama vade süresi

Elektronik Çek Nedir?

Elektronik çek, kağıt olarak hazırlanan çeklerin elektronik ortamda hazırlanan karşılığıdır. Kağıt çeklere göre daha güvenilirdir. e-Ticaret sektöründe yüksek ödemelerde işletmeler tarafından çok kullanılmaktadır.

Elektronik Çek Nasıl Kullanılır?

Normal çeklerde olduğu gibi elektronik çeklerde de muhatap bankanın sisteminde tanımlı olmalıdır. Kullanımı banka kontrolünde yapılmaktadır. Kağıt çekte istenilen tüm bilgilerin tamamı elektronik çek üzerine de girilmesi gerekir.