Yengeç Blog Fazla Mesai Rehberi

Fazla Mesai Rehberi

Fazla mesai ücreti çalışanlar tarafından en çok merak edilen konulardan biridir. Fazla mesai ücreti hesaplaması, yıllık ve aylık çalışma saati sınırlamaları ve daha birçok detay bu yazıda…

26 Nisan 2023

Fazla Mesai Nedir?

Fazla mesai, bir çalışanın kanunlarda ve iş sözleşmesinde belirtilen azami saatlerinden daha fazla çalıştığı ek saatlere denir. Bu saatler, çalışanların normal saatlik ücretinden daha yüksek bir oranda ödenir. Fazla mesai prosedürü iki farklı şekildedir ve ücretlendirmeleri de farklıdır:

Fazla çalışma: İşçi haftalık olarak 45 saatten fazla çalışmış ise bu duruma fazla çalışma adı verilir. Örneğin, 45 saat çalışılması gereken bir işyerinde çalışan 55 saat çalıştıysa, söz konusu 10 saat fazla mesaidir.
Fazla süreli çalışma: İşçinin haftalık olarak 45 saatten az çalışması ancak işyerinin belirlediği çalışma saatinden daha fazla çalışması durumuna denir. Örneğin, haftalık olarak 30 saat çalışılan bir işyerinde işçi 35 saat çalıştıysa söz konusu 5 saat fazla süreli çalışma olarak adlandırılır.

Fazla Mesai Ücreti Nedir?

Fazladan mesai yapan işçilerin, ek çalışma saatleri için hak ettiği ücrete fazla mesai ücreti denir. İş Kanunu’na göre, işverenlerin çalışanları haftada 45 saatten fazla çalışırsa fazla mesai ödemesi yapmalıdır. Bu ek ödeme çalışanların yasal hakkıdır.

Fazla Mesai Nasıl Hesaplanır?

Fazla mesai ücreti hesaplaması brüt ücret üzerinden hesaplanır. Fazla çalışma olarak nitelendirilen çalışma süreleri normal mesai ücretinden %50 daha fazladır. Fazla süreli çalışma süreleri ise %25 oranında daha fazla ücretlendirilmelidir. Fazla mesai ücreti hesaplanırken aşağıdaki formülü kullanabilirsiniz:

Fazla mesai ücret: Saatlik ücret oranı x 1,5 x Fazladan çalışılan mesai saati

Asgari Ücret Fazla Mesai Hesaplama Nasıl Yapılır?

Asgari ücretli çalışan bir işçinin öncelikle bir saatlik ücreti hesaplanmalıdır. Güncel brüt asgari ücret 10 bin 8 TL’dir. Asgari ücretli birinin günlük çalışma saati 9, aylık çalışma saati de 225’tir. Buna göre asgari ücretle çalışan işçinin saatlik brüt maaşı 44,48 TL’dir.

Yukarıda da belirttiğimiz gibi fazla mesai ücreti, çalışanın saatlik ücretinin %50 zamlı olarak verilmelidir. Buna göre, fazla mesaiye kalan çalışanın saatlik ücreti 66,72 TL olmalıdır.

Örnek Anlatımla Fazla Mesai Hesaplama

Fazla mesai ücretini; “Saatlik ücret oranı x 1,5 x Fazladan çalışılan mesai saati” formülüyle hesaplayabileceğinizi belirtmiştik. Gelin bunu bir örnek üzerinden birlikte hesaplayalım.

Aylık olarak brüt 20.000 TL maaş alan bir çalışan günde 8 çalışan çalışmaktadır. Son ay yoğun iş temposundan dolayı 7 saat fazla mesai yapmıştır. Peki bu çalışan ne kadar fazla mesai ücreti alacaktır?

Öncelikle çalışanın saatlik ve günlük mesai ücretini bulmamız gerekecek. Saatlik brüt ücreti bulmak için aylık brüt maaş, bir aylık çalışma gününe bölünmelidir. Sonra ortaya çıkan sonuç bir günlük çalışma saatine bölünür. Buna göre; 20.000/30/8=83,33 TL saatlik çalışma ücretidir. Formüle geri dönecek olursak:

Saatlik ücret oranı x 1,5 x Fazladan çalışılan mesai saati = 83,33 x 1,5 x 7= 874,9 TL çalışanın alacağı fazla mesai ücretidir.

Fazla Mesai Hesaplama Net Ücretten Mi Yapılır?

Çalışanların bir ay içerisinde yaptıkları fazla mesai ücretleri net maaş üzerinden değil brüt maaş üzerinden hesaplanmalıdır.

Fazla Mesai Zorunlu Mudur?

İş Kanunu’na göre haftalık çalışma saati 45 saattir. İşveren işçinin bu saatten daha fazla çalışmasını istiyorsa bu durum fazla mesaiye girer. Peki, çalışanın fazla mesai yapmak istemediği durumlarda ne yapılır? İşveren mesaiye kalmasını istediği işçiden fazla mesai onay formu ile yazılı muvafakat almalıdır. Aksi durumda işçi mesai kalmak istemiyorsa işveren tarafından zorlanamaz. İşçiyi fazladan mesaiye kalmak istemediği için işten çıkaran işveren iş sözleşmesini haksız olarak sonlandırır ve bu durumda işçiye ihbar ve kıdem tazminatı ödeme zorunda bırakılır.

Fazla Mesai Onay Formu Nedir?

Bir işveren, çalışanından fazla mesai yapmasını istemesi durumunda fazla çalışma muvafakatnamesi alması gerekir. Bu iş sözleşmesinde hüküm bulunuyor olsa dahi geçerlidir. Bu muvafakatname fazla mesai onay formu denmektedir.

Fazla Mesai İle İlgili Yasal Düzenlemeler Nelerdir?

İş Kanunu’nun 63. maddesine göre işçilerin çalışma saatlerinin sınırı ve fazla mesai ücretlerine dair detaylar belirtilmiştir. Buna göre haftalık 45 saatin üzerindeki çalışmalar fazla mesaidir. Bu süreye dinlenmeler ya da yolda geçen süreler dahil edilmez. Gelin kanuna göre fazla mesainin yasal düzenlemelerine detaylı bakalım.

1 Yılda En Fazla Kaç Saat Fazla Mesai Yapılabilir?

İş Kanunu’na göre bir çalışanın fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda 270 saatten fazla olamaz. Bu süre sınırı, işyerlerinde yürütülen işlere değil, işçilerin şahıslarına getirilir. Fazla çalışma ya da fazla sürelerle çalışma sürelerinin hesabında yarım saatten az olan süreler yarım saat, yarım saatten fazla olanlar ise bir saat sayılmaktadır.

Aylık Fazla Mesai Sınırı Nedir?

Bir işçi yıllık en fazla 270 saat fazla mesai yapabilir. Buna göre; 270 saati 12 aya bölersek aylık 22,5 saat mesai yapabilmektedir.

Günlük Fazla Mesai Sınırı Nedir?

İş Kanunu’na göre; her hal ve koşulda bir işçi günde 11 saatten fazla mesai yaptırılamaz.

Fazla Mesainin Ödenmediği Durumlarda Ne Yapılmalıdır?

4857 sayılı İş Kanunu’na göre; işverenin çalışanına fazladan çalıştığı mesai ücretini ödememesi durumunda, çalışanın iş sözleşmesini haklı nedenle feshetme hakkı vardır. İşveren bu durumda işçiye ihbar ve kıdem tazminatı ödemekle yükümlü olur.

Resmi Tatil Günlerinde Çalışmak Fazla Mesai Midir?

Evet, resmi tatillerde yapılan mesailer de fazla mesaiye girer. Normal şartlarda tüm ülkede tatil olan bu günlerde çalışanın da kabul etmesi ile işveren işçiyi çalıştırabilir. Bu günlerde yapılan çalışmalar için işçi 2 günlük ücret almaya hak kazanır.

Fazla Mesai Ücretleri Ne Zaman Ödenir?

İşverenler, fazla mesai ücretlerini en geç, ücret dönemini takip eden ayın 5’ine kadar çalışanına ödemelidir. Eğer ödeme yapılmazsa çalışan alacağı için yasal yollara başvurabilir.