Korelasyon Analizi ve İşletmeler Üzerindeki Etkileri

Korelasyon Nedir?

Korelasyon; iki ya da daha fazla değişkenin nasıl hareket ettiğini ve aralarındaki ilişkinin yönünü ölçen istatistiksel bir kavramdır. Değişkenler arasındaki korelasyon, bir değişkenin diğerine bağlı olarak nasıl değiştiğini gösterir. Yatırım dünyasında korelasyon kavramı, iki finansal varlığın getirilerinin arasındaki ilişkiyi gösterir. Faiz, döviz endeksleri ya da emtialardaki değişimler ve hareketlenmelerin hangi yönde ve güçte gerçekleşeceği durumlar ile piyasalar arasındaki korelasyonla, piyasadaki etkilenmeler belirlenir.

Korelasyon Türleri Nelerdir?

Korelasyonun farklı türleri bulunmaktadır: Basit korelasyon çoklu korelasyon ve kısmi korelasyon. Bu teknikler değişken sayısı ve hesaplamada kullanılan yöntemlere göre birbirinden ayrılmaktadır:

1. Basit Korelasyon
   Bir değer üzerinden iki ölçümün yapıldığı korelasyon türüdür. Burada, bir değişkenin diğerine nasıl tepki verdiği ya da aralarındaki ilişkinin gücü ve yönü incelenir. Örneğin, hava sıcaklığı ile dondurma satışları arasındaki ilişkiyi ölçme işlemi basit korelasyona örnek gösterilebilir.
2. Çoklu Korelasyon
   Çoklu korelasyon, bir değişkenin birden fazla bağımsız değişkenle olan ilişkisini analiz eden yöntemdir. Örneğin, bir personelin çalışma performansı üzerinden, eğitim seviyesi, iş tecrübesi ve çalışma saatlerinin etkisinin incelenmesi gibi… Çok sayıda değişken arasındaki bağımlılıklar ölçüldüğü için kapsamlı incelemelerde sıklıkla kullanılır.
3. Kısmi Korelasyon
   Bu türde, iki değişken arasında değerlendirme yapılan ölçüme üçüncü bir parametre dahil edilir. İlişkiyi kontrol edilen değişkenlerin etkisini dışarıda bırakarak analiz ettiği için daha hassas ve doğru sonuçlar sağlayabilir. Örneğin, bir hissenin değerinin değişmesiyle endeksin durumu arasındaki ilişki analiz edilirken faiz oranı da üçüncü parametre olarak ölçüme dahil edilir.

Korelasyon Katsayısı Nedir, Nasıl Yorumlanır?

Korelasyon katsayısı, iki değişken arasındaki doğrusal ilişkinin yönünü ve derecesini ölçen istatiksel bir değerdir. Katsayı, -1 ile +1 arasında bir değer alır.

• 0.20 ve sıfıra yakın; değişkenler arasında doğrusal ilişki olmadığı ya da çok zayıf ilişki olduğunu gösterir.
• 0.20-0.39 arası zayıf ilişki,
• 0.40-0.59 arası orta düzeyde ilişki,
• 0.60-0.79 arası yüksek düzeyde ilişki,
• 0.80-1.0 ise çok yüksek ve pozitif değerde bir ilişki olduğunu gösterir.
• -1; iki değişken arasındaki mükemmel bir negatif ilişki olduğunu gösterir.

Korelasyon Nasıl Hesaplanır?

Korelasyon hesaplaması yapılırken belirli değer aralığını kapsayacak bir korelasyon katsayısı bulunur. En yaygın kullanılan yöntem Pearson Korelasyon Katsayısı (r) ile hesaplamadır. Korelasyon hesaplaması manuel olarak yapılırsa büyük veri grupları için karmaşık bir hale gelebilir. Bu hesaplama için birçok yazılım aracı bulunmaktadır. Excel programındaki CORREL özelliği ile de iki değişken arasındaki korelasyonu hızlı ve kolay bir şekilde hesaplayabilirsiniz. Ancak manuel olarak hesaplamak isterseniz aşağıdaki formülden yararlanabilirsiniz:

Korelasyon Analizi Nasıl Yapılır?

Korelasyon analizi yapabilmek için ilk adım, hangi değişkenler arasındaki ilişkinin inceleneceği ve ilişkinin gücünün mü yoksa yönünün mü öğrenmek istenildiği netleştirilmelidir. Ardından veriler toplanmalı ve hazırlama aşamasına geçilmelidir. Analiz için nicel veriler toplanmalıdır.

Veriler elde edildikten sonra korelasyon katsayısı ölçülür. Katsayı hesaplandıktan sonra ise sonuçlar yorumlanır. Yukarıda verdiğimiz aralıklara göre yorumlayabilirsiniz. Ancak bu sonuçların yani korelasyonun korelasyonun nedensellik anlamına gelmediği unutulmamalıdır. Bu şu demektir; değişkenler arasında bir ilişki bulunması, birinin diğerine neden olduğu anlamına gelmez. Analiz işlemini Excel, SPSS, Python ve R gibi araçları kullanarak da yapabilirsiniz.

Korelasyon Analizinde Hangi Veriler Kullanılmalıdır?

İşletmeler korelasyon analizi için şu verileri kullanabilir: Satış hacmi, personel performansı, reklam harcamaları, müşteri davranışları, gelir-gider, kar marjı, borçluluk oranları, müşteri geri bildirimleri, pazar segmentasyonu, üretim hacmi, stok düzeyleri, teslimat süreleri, web sitesi trafiği, dönüşüm oranları, e-posta açılma oranları, sosyal medya etkileşimleri gibi birçok veriyle korelasyon analizi yapabilirler.

Korelasyon Analizi Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Korelasyon analizi yaparken dikkat edilmesi gereken en önemli noktalardan birinin analiz edilen verilerin yeterince uzun bir zaman dilimini kapsaması gerekmesidir. Kısa vadeli veriler doğru sonuçlar vermeyerek yanıltıcı olabilir. Pearson korelasyonu, doğrusal ilişkiyi varsayar. Veriler arasında doğrusal bir ilişki yoksa Spearman veya Kendall korelasyonu gibi sıralamalı yöntemler ile de analiz tercih edilebilir. Dikkat edilmesi gereken bir diğer unsur da iki değişken arasındaki ilişki hesaplanırken başka değişkenlerin göz ardı edilmesidir. İki değişken arasında korelasyon olsa bir üçüncü bir etmen bu ilişkiyi etkiliyor olabilir. Öte yandan korelasyon, yalnızca iki değişken arasındaki ilişkinin varlığını gösterir. Burada herhangi bir nedensellik anlamı bulunmamaktadır.

Hangi Durumlarda Korelasyon Yanıltıcı Olabilir?

Korelasyon analizi, bazı durumlarda yanıltıcı sonuçlar verebilir. Kısa dönemli analizlerde ortaya çıkan korelasyonlar yanıltıcı olabilir. Bunlar yatırım kararlarını olumsuz etkileyebilir. Çünkü kısa vadeli korelasyonlar rastlantısal ilişkiler ortaya çıkarabilir. Bu sürdürülebilir değildir.

Korelasyonun yüksek olduğu durumlarda, doğrusal ilişkisi varmış gibi görünen iki değişkenin arasında, üçüncü bir karıştırıcı değişken olabilir. Bu üçüncü değişken her iki değişkenle de ilişkilidir ve bu da korelasyonu yanıltabilir.

Korelasyon ile Regresyon Arasındaki Fark Nedir?

Her iki kavram da iki değişken arasındaki ilişkiyi incelemek için kullanılır ancak aralarında farklılıklar bulunmaktadır:

• Korelasyon iki değişken arasındaki ilişkinin şiddetini, gücünü ve yönünü ölçerken; regresyon bir değişkenin diğerini nasıl etkilediğini ölçer.
• Korelasyon sadece değişkenler arasındaki ilişkiyi tanımlarken regresyon, nedensel ilişki kurmayı amaçlar ve bağımlı değişkeni bağımsız değişkenlere göre modellemeye çalışır.

Korelasyonun İşletme Kararları Üzerindeki Etkisi Nedir?

Korelasyon, işletme için stratejik karar alma sürecinde önemli bir rol oynar. Çünkü iki değişken arasındaki ilişkiyi analiz etmek, doğru kararlar almak için bilgi sağlar. Örneğin, müşteri memnuniyeti ile sadakat arasındaki korelasyon güçlü ise, bu alanda yapılan harcamaların uzun vadede önemli olduğunu gösterir. Ya da satışlarla pazarlama harcamaları arasında güçlü bir pozitif korelasyon varsa, doğru pazarlama yatırımı yapıldığı anlaşılabilir.

Gelir ve gider arasındaki korelasyon analizi ise işletmenin nakit akışının ne durumda olduğunu gösterir.

Üretim miktarı ile maliyetler arasındaki korelasyon, işletmelerin ölçek ekonomilerinin ne durumda olduğunu gösterir. Yani eğer üretim artışı maliyetlerdeki artışı hızlandırıyorsa, maliyetleri kontrol altına alabilmek için yeni stratejiler geliştirilebilir. Bunun dışında çalışan performansı ile memnuniyeti arasındaki korelasyon da insan kaynakları departmanlarının motivasyon artırıcı stratejiler geliştirmesine yardımcı olabilir.