Mücbir Sebeple KDV Tevkifatı Rehberi

Mücbir Sebep Nedir?

Mücbir sebep, idare hukukunda zorlayıcı neden olarak tanımlanır. Mücbir sebepler, süreçlerdeki taraflardan kaynaklanmayan, önceden tahmin edilmesi mümkün olmayan dış kaynaklı olaylara denir. Ancak bir olayın mücbir sebep olması için bir takım şartların mevcut olması gerekir. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Bir olayın mücbir sebep olması için dış kaynaklı olmalıdır. Tarafların kendilerinden kaynaklı sebepler mücbir sebep sayılmaz.
• Öngörülemez bir olay olmalıdır.
• Dış kaynaklı bir olayın mücbir sebep sayılması için kaçınılmaz bir olay olması gerekir.

Mücbir Sebeple KDV Tevkifatı Nedir?

Tevkifat, kesilen faturalarda yer alan verginin alıcı ve satıcı arasında bölüştürülmesi ve kesinti yapılması anlamına gelir. Tevkifatlı fatura da verginin taraflar arasında pay edildiği faturadır. Mücbir sebeplerin meydana gelmesi durumunda tevkifat uygulaması kaldırılmaktadır. Örneğin, 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş merkezli gerçekleşen depremin ardından ilan edilen OHAL ile faturalarda KDV tevkifatı uygulaması kaldırıldı. OHAL uygulaması sona erene kadar Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Şanlıurfa ve Osmaniye’de tevkifat uygulaması yapılamayacak.

Mücbir Sebep Sayılan Durumlar Nelerdir?

4735 sayılı kanunun 10’uncu maddesine göre mücbir sebep olarak kabul edilen haller açıklanmıştır. Bu kanuna göre mücbir sebep sayılan durumlar şunlar:

• Doğal afetler,
• Salgın hastalık,
• Kısmi ya da genel seferberlik ilan edilmesi,
• Kanuni grev,

Kamu İhale Kurumu tarafından belirlenecek benzeri diğer haller.

4735 sayılı kanunun 10’uncu maddesinde ayrıca durumları ya da olayların mücbir sebep olarak kabul edilmesi için gereken koşullar da belirtilmiştir. Bu koşullar şunlardır:

• Mücbir sebep olduğu belirtilen durum, yükleniciden kaynaklanan bir kusurdan ileri gelmemiş olmalı,
• Sözleşme konusu taahhüdün yerine getirilmesini engellemeli,
• Yüklenicinin mücbir sebep olan durumu düzeltmeye ya da ortadan kaldırmaya gücünün yetmemesi,
• Mücbir sebebin meydana geldiği tarihten itibaren 20 gün içinde yüklenicinin idareye yazılı olarak bildirimde bulunması,
• Yüklenicinin bu durumu ya da bu durumu ortaya çıkaran sebepleri yetkili mercilere belgelendirmesi.

Deprem Sebebiyle Mücbir Sebep Halinin Kapsamı Nedir?

Yukarıda da bahsettiğimiz gibi Kahramanmaraş’ta meydana gelen ve 10 ili etkileyen depremin ardından Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 06/2/2023 ile 31/7/2023 (bu tarih dahil) tarihleri arasında mücbir sebep hali ilan edilmiştir. Açıklanan karara göre, mücbir sebebin başladığı tarihten, sona erdiği tarihe kadar olan sürede, mücbir sebepten yararlanan mükelleflerin vergi ödevleri ertelenir ve KDV tevkifatı uygulanmaz.

Mücbir sebep hali süresince;

• Verilmesi gereken vergi beyannameleri ve bildirimlerinin verilme süresi,
• Vergilerin ödeme süreleri,
• Deprem tarihinden önce tahakkuk edilmiş, ödeme süresi mücbir sebep hali ilan edilen süreye rastlayan her türlü vergi, ceza ve gecikme faizinin ödeme süresi,
• 2023 yılı motorlu taşıtlar vergisinin ikinci taksitinin ödenme süresi,
• Depremden önce ikmalen, re’sen veya idarece tarh edilen ve vadesi mücbir sebep halinin başladığı tarihten sonrasına rastlayan tüm vergi, ceza ve gecikme faizinin ödeme süresi uzatılmıştır.

Mücbir Sebeple KDV Tevkifatı Alıcıları Kapsar Mı?

Alıcı mücbir sebep kapsamında fakat satıcı mücbir sebep kapsamında değil ise alıcının mücbir sebebinin devamı süresince kısmi KDV tevkifatı gereği oluşmaz. Örneğin, depremden etkilenen Adana’da faaliyet gösteren bir A.Ş, İstanbul’da bulunan A.Ş ile ürünlerinin karayolu ile taşınması konusunda anlaşma yaptı. Söz konusu taşıma hizmeti İstanbul’da bulunan A.Ş tarafından yapılacak. Bu durumda İstanbul’daki A.Ş’den alınan hizmet nedeniyle KDV tevkifatı yapılmayacak ve fatura tevkifat uygulamadan kesilecektir.

Mücbir Sebeple KDV Tevkifatı Satıcıları Kapsar Mı?

Evet, satıcı mücbir sebep kapsamında ve alıcı mücbir sebep kapsamında değilse KDV tevkifatı gereği ortadan kalkmaktadır.

Deprem Sebebiyle Vergi Ertelemesi Nasıl Yapılır?

Mücbir sebep halinin geçerli olduğu dönemde verilmesi gereken beyanname ve bildirimlerin 15 Ağustos 2023 Salı gününe kadar vergi dairelerine verilebilecek, ödemelerin ise 31 Ağustos 2023 Perşembe günü sonuna kadar yapılabilecektir. Ayrıca, deprem bölgesindeki mükellefler tarafından, mücbir sebep süresi içerisinde verilmesi gereken 2023 yılı birinci geçici vergi dönemine ilişkin geçici vergi beyannameleri verilmeyecektir. Bu bölgelerdeki mükelleflerin vergi borçları için 2 Ekim 2023 Pazartesi gün sonuna kadar başvurmaları gerekmekte ve gerekli şartları taşımaları halinde faizsiz 24 aya kadar taksitle ödeyebilecektir.

Mücbir Sebep Halinin Süresi Nedir? Nasıl Belirlenir?

Mücbir sebep halinin süresi, mücbir sebep durumunun geçerli olduğu süreyi temsil eder. Mücbir sebebin meydana geldiği tarihten başlayarak ortadan kalktığı tarihe kadar olan süredir. Bu süre, mücbir sebebin gerçekleşmesinden önce işlemiş olan süreye, söz konusu durumun ortadan kalkmasından sonra işlemeye devam eden süre eklenerek belirlenir.

Mücbir Sebep Halinde Faturalar Nasıl Düzenlenir?

Mücbir sebep kapsamındaki alıcı, satıcının da mücbir sebep durumunu sorgulamalıdır. Satıcı mücbir sebep kapsamında değil ise satıcıya durumunu bildirmeli ve faturasını tevkifatsız olarak istemelidir. Satıcının tevkifatlı fatura düzenlemesi durumunda fatura hatalıdır ve iptal edilerek yeniden düzenlenmelidir. Her iki taraf da mücbir sebep halinde ise tevkifatsız olarak kesilir.