Örtülü Sermaye Nedir, Ne İşe Yarar?

Örtülü Sermaye Nedir?

Örtülü sermaye; bir şirketin yasal olarak sermaye sayılmayan ancak gerçekte şirketin faaliyetlerinde kullanılan fonlar için kullanılan bir terimdir. Bu fonlarla şirketin finansal durumu daha iyi gösterilir ve vergi avantajları elde etmek amaçlanır. Örtülü sermayeye şirketin gizli olarak borç ya da varlık alması, yatırım yapması gibi durumları örnek gösterebiliriz.

Bu faaliyetler şirketin gerçekte sahip olduğundan daha fazla varlığı olduğunu göstermek için kullanabilir ancak bu yasalara aykırıdır. Finansal tablolar hakkında yanıltıcı bilgiler sunabilir. Nakit akışı manipüle edilerek vergi kaçakçılığı ya da kara aklama gibi yasa dışı faaliyetlerde kullanılan fonlar da örtülü sermaye olarak adlandırılabilmektedir. Bu da ekonomik faaliyetlerin doğru bir şekilde kayıt altına alınmasını zorlaştırmaktadır. Bu tür faaliyetleri tespit edilmesi durumunda, şirketlere ciddi cezalar ve yasal yaptırımlar uygulanır.

5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre örtülü sermaye uygulaması için, “Kurumların, ortakların veya ortaklarla ilişkili olan kişilerden doğrudan ya da dolaylı olarak temin ederek işletmede kullandıkları borçların, hesap dönemi içinde herhangi bir tarihte kurumun öz sermayesinin üç katını aşan kısmı, ilgili hesap dönemi için örtülü sermaye sayılır” ifadeleri yer alır.

Ayrıca kanuna göre; örtülü sermaye üzerinden kur farkı hariç, faiz ve benzeri ödemeler veya hesaplanan tutarlar Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarının uygulanmasında, gerek borç alan gerekse borç veren nezdinde, örtülü sermaye şartlarının gerçekleştiği söz konusu hesap döneminin son günü itibariyle dağıtılmış kar payı ya da dar mükellefler için ana merkeze aktarılan tutar sayılmaktadır.

Örtülü Sermaye Ne İşe Yarar?

Örtülü sermaye, borç tutarlarının toplam gelirden ve ortaya çıkacak vergi matrahından düşülmesi ile vergi matrahının aşındırılmasını önleyen bir güvenlik önlemidir.

Örtülü Sermaye Unsurları Nelerdir?

Örtülü sermayede dikkat edilmesi gereken unsurlar vardır. Bu unsurları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Nakit para örtülü sermayenin en bilinen unsurlarındandır. İşletmeler, nakit akışlarını kayıt altına almadan bu parayı kullanarak, örtülü sermaye oluşturabilir.
• Taşınır ya da taşınmaz mallar da örtülü sermaye olabilir. Örneğin, şirketler bir taşınmazı yüksek bir meblağa satıp, elde edilen karı kayıt dışı kullanabilir.
• İşletmelerin yasal olmayan işlerden kazandıkları gelirler de örtülü sermaye sayılabilir.
• Hisse senetleri, tahviller, menkul kıymetler ve bonolar gibi finansal varlıklar işletmelerin bilançolarında yer almasa da ve örtülü sermaye olarak kullanılabilirler.
• Kara para aklama, vergi kaçır gibi yasa dışı faaliyetler örtülü sermayede önemli unsurlardandır. Böylece şirketler elde ettikleri yasa dışı geliri kullanmalarına olanak sağlarlar.

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 12’nci maddesinde yer alan hükme göre şu tür borçlanmalar örtülü sermaye sayılmamaktadır:

• Kurumların ortaklarının veya ortaklarla ilişkili kişilerin sağladığı gayrinakdî teminatlar karşılığında üçüncü kişilerden yaptıkları borçlanmalar,
• Kurumların iştiraklerinin, ortaklarının veya ortaklarla ilişkili kişilerin, banka ve finans kurumlarından ya da sermaye piyasalarından temin ederek aynı şartlarla kısmen veya tamamen kullandırdığı borçlar,
• 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’na göre faaliyette bulunan bankalar tarafından yapılan borçlanmalar,
• 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu kapsamında faaliyet gösteren finansal kiralama şirketleri, 90 sayılı Ödünç Para Verme İşleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname kapsamında faaliyet gösteren finansman ve faktoring şirketleri ile ipotek finansman kuruluşlarının bu faaliyetleriyle ilgili olarak ortak veya ortakla ilişkili kişi sayılan bankalardan yaptıkları borçlanmalar.

Örtülü Sermaye Nasıl Hesaplanır?

Örtülü sermayede tam tutar değil sadece öz sermayenin 3 katını aşan kısmı örtülü sermaye sayılır. Bu kısma ilişkin kur farkı ya da faiz gibi giderlerin Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre gider kabul edilmemesi hükmü söz konusudur. Buna göre, borcun şirketin öz sermayesinin 3 katını aşan kısmı örtülü sermaye olarak kabul edilir ve bu limiti aşan kısma isabet eden giderler geçici vergi dönemleri de dahil olmak üzere vergi matrahından indirilemez. Örneğin, şirketin öz sermayesi 200.000 TL iken örtülü sermayeye dahil edilecek tutar da 700.000 TL’dir. Öz sermayenin 4 katı olan 600.000 TL’yi aşan borçlanmalar örtülü sermaye olarak dikkate alınır. Yani burada 100.000 TL örtülü sermaye olarak kabul edilmektedir.

Örtülü Sermaye Örneği

Örnek bir hesaplama üzerinden ilerleyelim:

• Ortaklardan (A)’nın verdiği borç tutarı: 200
• Ortaklardan (B)’nın verdiği borç tutarı: 300
• Ortaklardan (C)’nın verdiği borç tutarı: 400 olmak üzere toplam borç 900 birimdir.

Şirketin hesap dönemi başındaki öz sermayesi de 150 birim olduğu için ve örtülü sermayenin öz sermayenin 3 katı yani 150×3=600 birim üzerinden tutar olan 300 birimdir. Şirket bu borçlanma için 100 birim de faiz ödemiş olarak varsayalım. Buna göre; 600 birim borç için 100 birim faiz ödenmiş ise 300 birim için ödenecek tutarı hesaplamalıyız.

• 600 birim borç 100 birim faiz
• 300 birim borç ??

(100×300)/600=50 birim
Hesaplamaya göre örtülü sermayeye isabet eden faiz 50 birimdir. Bu tutar şirketin kazancının tespit edilmesinde kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacaktır.

Örtülü Sermaye Muhasebe Kaydı Nasıl Yapılır?

Örtülü sermaye, kayıt dışı ve şirketin yasal sermayesi olarak sayılmadığı için resmi muhasebe kayıtlarında yer almaz. Ancak şirketler, yasa dışı faaliyetlerde bulunmaması ve ceza ile karşı karşıya kalmamaları için resmi muhasebe kayıtlarını doğru bir şekilde tutmalıdır. Doğru yapılan muhasebe kayıtları, şirketin finansal sağlığını ve performansını gerçekçi bir şekilde yansıtır ve yasal yükümlülükleri yerine getirir.

Şirketler örtülü sermayelerini resmi kayıtlara yansıtarak kullanmalıdır. Örtülü sermayenin raporlanması ve kaydedilmesi doğru yapılmalıdır ve buna uygun muhasebe politikaları uygulanmalıdır. İşletmeler, örtülü sermaye uygulaması ile ilgili tüm yasa ve vergi mevzuatına hakim olmalı tüm sorumlulukları yerine getirmelidir.