Risk Analizi Nedir, Neden Önemlidir?

Risk Analizi Nedir?

Risk analizi, bir işletmenin faaliyetleri için olası riskleri tanımlaması, olasılıkları ve bunlara ilişkin sakıncaları değerlendirmesini sağlayan çalışmadır. Bu süreçte potansiyel riskler belirlenir, etkileri ve risklerin önem dereceleri belirlenir. Ardından en uygun risk yönetimi stratejileri belirlenir. Risk analizi ile işletmeler, karşılaşabilecekleri olumsuz olayları ve bu olayların etkilerini önceden tespit etmeyi amaçlar. Bu sayede önlemler alınarak riskler en aza indirilebilir ve yönetilebilir. Ayrıca risk analizi ile çalışma şartlarından kaynaklanan sakıncalara karşı önlemler alınarak potansiyel iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önüne geçilebilir.

Risk Analizi Neden Önemlidir?

Risk analizi çalışmaları işletmeler ve şirketler için çok önemlidir. Potansiyel risklerin oluşturabileceği maliyetlerin yönetilmesinin yanı sıra karar verme süreci de daha sağlıklı yönetilir. Risk analizi yapılarak, karşılaşılabilecek olumsuz olaylar önceden tespit edilir. Bu sayede potansiyel riskler belirlenerek bunlara karşı en etkili önlemler alınır. Potansiyel sorunlar önceden belirleneceği için oluşabilecek zararların en aza indirilmesi için en uygun önlemler alınabilir. Risk analizi ile sadece riskler değil fırsatlar da belirlenebilir. Fırsatları yakalamak için en uygun stratejiler belirlenir.

Risk Analizi Ne İşe Yarar?

Risk analizi birçok nedenden dolayı önemli bir süreçtir. Risk analizi, şirketleri her türlü potansiyel riske alıştırır ve önceden önlem almalarını sağlar. Şirketlerin olası risklerini maliyetlerini ve etkilerini ölçmeye yardımcı olur. Kaynakları doğru bir şekilde kullanılmasını ve risklerle başa çıkabilmek için en doğru adımların atılmasına olanak sağlar. Risk analizi sonucu doğru stratejilerle riskleri ortadan kaldırarak müşterilerin ve iş ortakların da şirketlere karşı güven duymalarını sağlar. İşletmelerin riskleri etkin bir şekilde yönetme yeteneği, müşterilere güvenilirlik ve kalite açısından bir avantaj sağlar.

Risk Analizinin Avantajları Nelerdir?

Risk analizi yapan şirketler pek çok konuda başarı sağlar. Maliyetleri daha doğru yönetir, şirketlerini risklere karşı korurlar ve olası fırsatları daha iyi değerlendirirler.

• Risk analizi ile güvenlik boşluğu olan konular analiz edilir ve buna göre adımlar atılır.
• Risklerin azaltılması için güvenlik kontrolleri sağlanır.
• Potansiyel sorunların yaratacağı finansal etkiler daha iyi analiz edilir.
• Karar alma süreçleri gelişir. Verilere dayalı analizler, belirsizlikleri azalır ve daha sağlam, güvenilir kararlar alınır.
• Zararlar en aza iner.
• Potansiyel fırsatlar değerlendirilir ve bu fırsatları yakalamak için en uygun stratejiler belirlenir.

Risk Analizi Hangi Durumlarda Kullanılır?

Risk analizi; işe başlama, işyerinin üretime başlamasından sonra, işyerinin daha önce hiç risk analizi çalışmalarının yapmamış olması durumlarında yapılır.

Risk Analizi Türleri Nelerdir?

Risk analizi çalışmalarında 5 farklı tür karşımıza çıkmaktadır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:

1. Niteliksel Risk Analizi

   Niteliksel risk analizi, riskleri belirlemek ve değerlendirmek için nitel verilere dayanır. Bu tür analiz çalışmalarında, kişisel görüşlere ve niteliksel verilere dayanarak olası riskleri bulmayı ve gerçekleşme olasılıklarının ne kadar yüksek olduğuna bakılır. Daha sonra ne kadar kötü sonuçlar olabileceklerine karar vermeyi içerir. İstatistiksel analizler bu türde yer almaz.

2. Nicel Risk Analizi

   Bu analiz türü, sayısal verilere dayanır ve riskleri niceliksel olarak ölçer. Bu yöntem, olası riskleri ve gerçekleşirse ne kadar kötü olabileceğini somut sayısal değerlerle ifade eder. Nicel risk analizinde, riskler hakkında daha kesin sonuçlar elde etmek ve etkisi hakkında daha doğru tahminler yapmak için büyük miktarda veriler toplanır ve analiz edilir.

3. Tehdit Analizi

   Tehdit analizinde, hırsızlık, siber saldırılar, terörizm, doğal afetler gibi potansiyel riskler belirlenir ve değerlendirilir. İşletmelerin sahip olduğu varlıklarına yönelik riskleri önlemek ya da en aza indirmek için çalışmalar yapılır ve stratejiler geliştirilir. Tehdit risk analizi, genellikle bilgi ve siber güvenlik alanlarında kullanılır. Ancak fiziksel güvenlik, iş sürekliliği ve diğer alanlarda da uygulanabilir.

4. İhtiyaç Analizi

   İhtiyaç analizi, bir şirketin veya projenin belirli bir ihtiyacı karşılamak veya bir hedefi gerçekleştirmek için gerçekleştirdiği faaliyetlerin başarı olasılığını değerlendirmek için yapılan bir risk analizi türüdür. Bu analiz türü hizmet, ürün ya da destek boşluklarını belirlemek için kullanılır. İhtiyaçları analiz edebilmek için genellikle anketler, görüşmeler ve odak gruplarından yararlanılır.

5. Kök Neden Analizi

   Kök neden analizi, meydana gelen olumsuz olayların nedenlerini belirlemek ve gelecekte benzer olayların tekrarlanmasını önlemek için kullanılır. Meydana gelen hata ve sorunların temel nedenlerini belirlemeye odaklanır ve inceler. Bu sayede işletmeler, gelecekler benzer olayların tekrarlanmaması için en iyi önlemleri alabilir.

İşletmeniz İçin Risk Analizi Türü Nasıl Seçilir?

Etkili bir risk yönetimi çalışmasının yolu iyi bir sistem kurmaktan geçer. Öncelikle işletme için risk analiz türünün seçilmesi daha sonra proje kapsamında gerekli analiz çalışmalarının tamamlanması ve risk yönetim stratejisinin bu veriler doğrultusunda oluşturulması gerekir. Bu plan kapsamında; risk değerlendirme, yönetim, gözetim ve raporlama aşamalarına ilişkin tüm unsurlar olmalıdır. Peki, en uygun risk analiz türü nasıl seçilir?

Kullanılacak risk analiz türü, işletmenin büyüklüğü, faaliyet alanı, hedefleri, kaynakları, yönetim yapısı ve endüstri spesifik özellikler gibi çeşitli faktörler göz önünde bulundurularak seçilmelidir.

Risklerin olasılığını etkisini değerlendirmek için hızlı ve kolay bir yol arıyorsanız niteliksel risk analizini, daha kesin ve ayrıntılı bir çalışmaya ihtiyacınız varsa nicel risk analizi türünü tercih edebilirsiniz.

Risk Analizi Nasıl Yapılır?

Risk analizi sürecini yaparken bütüncül ve kapsayıcı bir plan yapılmalıdır. Şirket içerisinde olası risklere karşı ortak bir fikir oluşturmalı ve kurum içerisinde ortak bir dil oluşturmaya da yardımcı olmalıdır. Risk analizini yaparken izlenmesi gereken bazı adımlar bulunmaktadır.

1. Riskin Tanımlanması
   Öncelikle ilk adımda risk tanımlanmalıdır. Tüm veriler toplanmalı ve olası riskler belirlenmelidir.
2. Riskin Analiz Edilmesi
   İkinci adımda belirlenen risk analiz edilerek, ne kadar büyük olduğu, gerçekleşme olasılığı ve işletmeye ne kadar zarar verebilecek anlaşılır ve değerlendirilir.
3. Riskin Değerlendirilmesi
   Riskin değerlendirilmesi adımında risk potansiyelinin tahmin edilmesi sağlanır. İşletme, hesaplanmış bir risk alıp almamaya karar verir. Bu adımda hesaplanan riskler bir liste haline getirilebilir.
4. Riskin Çözümlenmesi
   Risk analizi sonuçlarına dayanarak, riskleri yönetmek ve önlemek için bir plan oluşturulur. Daha sonra işletme bu plan üzerinde çalışıp çalışmamaya karar verir. Kabul edilirse gerekli gerekli adımlar atılarak sorun çözülmeye çalışılır.
5. Sürecin Gözden Geçirilmesi
   Risk yönetim planı oluşturulduktan sonra, risklerin izlenmesi ve önlemlerin etkililiğinin değerlendirilmesi gerekir. Proje ilerledikçe yeni riskler ortaya çıkabilir. Gelecekte hiçbir şeyin ters gitmemesi için sürekli izleme ve değerlendirme yapmak önemlidir.

Risk Analizi Yöntemleri Nelerdir?

Risk analiz çalışmalarını yaparken aşağıdaki yöntemlerden yararlanabilirsiniz:

1. Papyon Modeli Risk Analizi

   Bu yöntemde, proje risklerinin nereden geldiğinin ve nasıl bir etkisi olacağının bulunmasını sağlar. Proje yöneticileri önce projeyi etkileyecek riskleri belirlemeli, daha sonra riskin kaynağını, ne anlama geldiğini ve başa çıkma yöntemlerini düşünmelidir.

2. Matris Risk Analizi

   Matris risk analizi, olasılık ve etki değerlerine göre riskleri bir matris tablosunda sınıflandırmayı sağlar. Risklerin ciddiyetini ölçmek ve öncelik sırasına koymak için kullanılır. Şirketin riskleri sınıflandırmasına ve tehditlerin etkisini ya da olasılığını azaltmak için bir plan geliştiren risk analiz yöntemidir.

   
   *https://isgrehberi.org/2019/04/03/risk-degerlendirme-matrisi/

3. Duyarlılık Analizi

   Duyarlılık analizi ile bir sistemin veya modelin çeşitli girdi değişiklikler veya belirsizlikler sonucunda nasıl etkilendiği ölçülür. Bu yöntem daha çok projeler, finansal planlar veya işletme stratejileri gibi karar verme süreçlerinde kullanılır. Karar vericilere riskleri ve fırsatları anlamalarına yardımcı olur. Gelecekte olası senaryolara hazırlıklı olmak ve riskleri değerlendirmek için önemli bir araçtır.

4. SWIFT Değerlendirmesi

   SWIFT Değerlendirmesi, finansal kuruluşların işlemlerini güvenli ve etkili bir şekilde gerçekleştirmelerini sağlamak için kullanılan bir güvenlik değerlendirme sürecidir. Kısaltması “Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication”dır. SWIFT değerlendirmesi, finansal kuruluşların güvenlik durumunu analiz edip belirleme ve geliştirmek için tasarlanmıştır. Güvenlik kontrollerinin etkinliğini ve uygunluğunu ölçmeye odaklanır ve finansal kuruluşların SWIFT üzerinden yapılan işlemler sırasında potansiyel riskleri en aza indirmesini sağlar.

5. Risk Kaydı

   Proje yönetimi için önemli bir araç olan risk kaydı, risklerden kimin sorumlu olduğunu, azaltma yöntemlerini ve ihtiyaç duyulan kaynakları gösteren risk yönetimi stratejilerinden biridir.

Risk Tanımlaması ve Risk Analizi Farkı Nedir?

Risk tanımlama, risk analizi sürecinde ilk atılması gereken önemli adımlardan biridir. Risk analizinin yapılabilmesi için önce risk tanımlamasının gerçekleşmesi gerekir. Ekipler önce proje risklerini belirler ve bunları kayda yerleştirir. Daha sonra her bir riskin olasılığı ve etkisi hesaplanır. Son olarak da bu risklere karşı risk yanıt planı oluşturulur.

Risk Analizi Örnekleri Nelerdir?

Her sektörün ve iş alanının farklı riskleri bulunmaktadır. Sektörlere göre risk analiz örneklerini şu şekilde olabilir:

• Sağlık hizmetleri risk analizi:
  Yeni bir hastane açıldığını varsayalım. Hastanenin yeni olmasıyla ilgili bir takım riskler bulunmaktadır. Buna; hasta bakımında enfeksiyon riski, ekipman arızaları, personel yetersizliği, acil durum yönetimi gibi riskleri örnek gösterebiliriz. Hastane yönetiminin bu riskleri dikkate alarak risk analizi yapmalı ve riskleri kategorize ederek sorunları azaltma stratejileri geliştirmelidir.
• Bilgi teknolojileri risk analizi:
  Bilgi teknolojileri alanında faaliyet gösteren bir şirket, veri ihlalleri, siber saldırılar, veri kaybı, donanım ve yazılım arızaları, sistem çökmeleri gibi riskleri bulunmaktadır. Bu riskleri şiddetlerine ve meydana gelme olasılıklarına göre kategorize edip ve sınıflandırılır. Daha sonra teknolojik altyapı güçlendirilerek riskleri önlemek ve azaltmak adına stratejiler belirlenmelidir.