Cari Oran Nedir, Nasıl Hesaplanır ve Yorumlanır?

Cari Oran Nedir?

Finansal bir terim olan cari oran, bir işletmenin faaliyetlerinin ne kadar verimli olduğunu gösterir. İşletmenin kısa vadeli varlıklarının (nakit para, stoklar ya da alacaklar gibi) kısa vadeli borçlarına (krediler, borçlar, faturalar gibi) oranını temsil eder. Cari oranın hesaplanmasındaki amaç; işletmenin kısa süreli borçlarını ödeme gücünü ölçmek ve sermayesinin yeterliliğinin saptanmasıdır. Bu nedenle işletmelerin kredi analizlerinin yapılmasında cari oranın hesaplanması çok önemlidir.

Cari Oran Neden Hesaplanır?

Cari oran hesaplanarak işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeyebilme gücü ölçülür. Böylece şirketin kısa vadeli finansal sağlığı değerlendirilir. Bunun dışında cari oranın hesaplanma nedenleri olarak şunları sıralayabiliriz:

• Cari oranlar işletmenin likidite durumu ölçülür. Likidite, bir şirketin kısa vadeli borçları için yeterli nakit ve
  likit varlıklara sahip olma durumunu gösterir. Cari oran, şirketin kısa vadeli varlıklarının kısa vadeli borçlarına karşı oranını gösterir. Bu oran ne kadar yüksekse işletmenin likidite durumu da o kadar iyidir.
• Cari oran ölçülerek işletmenin kısa vadeli finansal performansı izlenebilir. Eğer cari oran zamanla düşüyorsa bu şirketin varlık ve likidite problemi yaşadığını ve finansal durumunun düştüğünü gösterir.
• Cari oran işletmelerin kredi riskinin ölçülmesinde de kullanılır. Cari oran düşükse, kredi verenler şirketin kısa vadeli borçlarını ödeyemeyeceğini düşünebilir. Yüksek ise şirket daha güvenilir bir profil çizer ve kredi reddi oranını düşürür.

Ancak cari oran, bir şirketin finansal durumunu değerlendirmek için kullanılan oranlardan sadece biridir. Tek başın tam bir sonuç vermez.

Likidite Değerlendirmede Cari Oranın Önemi Nedir?

Cari oran, şirketin likidite durumunu değerlendirmek için önemli bir araçtır. İşletmelerde en likit varlık kasadaki paradır. Likidite oranları, işletmenin finansal durumunu göstererek vadesi gelen borçların ödenme olanaklarını ve sermayenin yeterli olup olmadığını gösterir. Cari oran ise işletmenin likidite durumunu saptar. Cari oran yüksekse işletmenin likidite durumu da güçlüdür. Cari oran düşükse likidite durumu yetersizdir anlamı çıkarılır.

Cari Oran Nasıl Hesaplanır?

Cari oran hesaplamasında birçok unsur ve durum göz önünde bulundurulmalıdır. Dikkat edilmedi gerekenleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Nakit ve nakit benzeri kavramlar,
• Çeklerin vadeleri,
• Şüpheli alacaklar,
• Değeri düşen stoklar,
• Verilen avanslar,
• Yıllara yaygın inşaat ve onarım ,maliyetleri – hakedişleri,
• Peşin ödenmiş giderler,
• Finansal araçların gerçeğe uygun değerinin hesaplanıp hesaplanmadığı,
• Nakit dönüşüm süresi,
• Kısa vadeli karşılıkların kaydedilip edilmediği,
• Kazanılmamış gelirlerin kısa vadeli yükümlülüklerdeki tutarı,
• Satış amaçlı duran varlıkların raporlanması.

Cari oran hesaplamasında bu sıraladığımız faktöre dikkat edilmesi gerekmektedir. Cari oran analiz edilirken, işletmenin ve bulunduğu sektörün özellikleri de mutlaka dikkate alınmalıdır. Her ne kadar cari oranın 2 olması ideal olsa da bu oran ülkeden ülkeye ya da sektörde sektöre değişebilir. Sonuç olarak cari oran analiz edilirken hem yukarıdaki hususlar doğrultusunda hareket edilmeli hem de sektör ve ülke de dikkat alınmalıdır.

Cari Oran Formülü Nedir?

Cari oran hesaplanırken kullanılan bir formül bulunmaktadır. Bunun için aşağıdaki formül kullanılır:
Cari Oran = Kısa Vadeli Varlıklar / Kısa Vadeli Borçlar
Örnek bir hesaplama yapalım: X şirketinin kısa vadeli varlıkları 1.000.000 TL ve kısa vadeli borçları ise 400.000 TL’dir. Buna göre bu şirketin cari oranı şu şekilde hesaplanır:
Cari Oran = Kısa Vadeli Varlıklar / Kısa Vadeli Borçlar = 1.000.000 / 400.000 = 2,5
X şirketinin cari oranı 2,5 olarak hesaplanır. Bu şirketin kısa vadeli varlıkları, kısa vadeli borçlarından 2,5 katı daha fazladır.

Cari Oran Nasıl Yorumlanır?

Cari oranın yorumlanması şirketin kısa vadeli finansal sağlığını anlamak için yapılır. Genel olarak cari oranın 1’in üzerinde olması tercih edilir. Bu işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme kapasitesinin olduğunu gösterir.

Cari Oranın Yüksek/Çok Yüksek Olması

Bir şirketin cari oranının 1’den yüksek olması genellikle kısa vadeli borçlarını karşılamak için yeterli likiditeye sahip olduğunu gösterir. Yani şirketin, kısa vadeli borçlarını ödeyebilecek kadar finansal durumunun olduğu anlaşılır.
Cari oranın çok yüksek olması, işletmenin fazla likiditeye sahip olduğunu gösterir. Ancak fazla likidite de işletmenin sermaye verimliliğini azaltabilir. Yani işletmenin varlıklarını etkili bir şekilde kullanmadığı ve yatırım fırsatlarını kaçırdığı anlaşılabilir. Cari oranın çok yüksek çıkması durumunda şirket yönetiminin varlıklarını daha etkili bir şekilde kullanabilmesi için yeni stratejiler geliştirmesi gerekebilir.

Cari Oranın Düşük/Çok Düşük Olması

Cari oranın yaklaşık olarak 1 olmasında, işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeyebilecek kadar yeterli likiditeye sahip olduğu anlaşılır. Ancak şirketin bu borçları ödeme konusunda daha fazla güvence sağlaması ve likidite oranını artırması gerekebilir.
Cari oranın 1’in altında çok düşük olması ise; şirketin yeterli likiditeye sahip olmadığını ve kısa vadeli borçlarını ödeyemeyeceğini gösterir. Bu da kredi çekerken bankalar için kötü bir imaj çizebilir ve ret alma olasılığını yükseltir. Şirketlerin çok düşük cari orana sahip olması durumunda iyileştirme yolunda yeni stratejiler geliştirmesi gerekecektir.

Cari Oranı Artıran Nedenler Nelerdir?

Cari oranı artıran nedenler; şirketin likidite durumunu iyileştiren ve borçlarını ödemek için daha fazla varlık getiren unsurlardır. İşte cari oranı artıran unsurlar:

• Nakit ve likidite varlıkların artması: Şirketin nakit ve likit varlıklarının artması cari oranı yükseltir. Bu varlıkların artması, şirketin kısa vadeli borçlarını ödemek için daha fazla kaynağa sahip olmasını sağlar.
• Kısa vadeli borçların bir kısmının ödenmesi: Şirketin kısa vadeli borçlarının azalması, cari oranı yükselten faktörlerdendir. Borçların azaltılması şirketin daha fazla likiditeye sahip olmasını sağlar.
• Stokları etkili yönetmek: Aşırı stok seviyeleri, şirketin nakit akışını olumsuz etkiler. Stokların hızlı bir şekilde dönüştürülmesi ve optimize edilmesi, nakit akışını iyileştirerek likiditeyi artırır. Bu da dolayısıyla cari oranı olumlu bir şekilde etkiler.
• Firma faaliyetlerini yeni kaynaklar için kullanılmak: Maliyetlerin düşürülmesi, gelirlerin artırılması, işletme döngüsünün hızlandırılması gibi faktörler şirketin nakit akışını artırır ve cari oranı yükseltir.

Cari Oranı Azaltan Nedenler Nelerdir?

Cari oranı azaltan durumlar ise; şirketin likidite durumunu zayıflatan ve kısa vadeli borçlarını karşılamak için az varlık sağlayan faktörlerdir:

• Kısa vadeli borçların artması: Yeni borçların yapılması veya mevcut borçların yeniden finanse edilmesi gibi durumlar, şirketin kısa vadeli finansal yükümlülüklerini artırır ve böylece likidite durumu zayıf hale gelir.
• Nakit ve likit varlığın azalması: Nakit harcamanın artması, likidite oranının azalmasına neden olur. Örneğin, yüksek miktarda ödemeler veya yatırımlar, nakit varlığı azaltarak cari oranı düşürebilir.
• Yanlış muhasebe kaydı: Çekilen banka kredi borçlarının kısa ya da uzun vade ayrımı yapılmaksızın, tüm risk bakiyesinin kısa vadeli banka borçlarında takip edilmesi cari oranı düşüren faktörler arasındadır. Bu sebeple muhasebe kaydı yaparken çok dikkatli olunmalıdır. Muhasebe kaydınız için gelir gider hesaplamasına dair bilgileri ve dikkat edilmesi gereken detaylara, “e-Ticarette Gelir Gider Hesaplama Hakkında Her Şey” başlıklı içeriğimizi inceleyerek ulaşabilirsiniz.