İkale Sözleşmesi Nedir, Neden Yapılır?

İkale Sözleşmesi Nedir?

İkale sözleşmesi; iki taraf arasında yapılan sözleşmelerin; yeniden düzenlenmesi ya da değiştirilmesi gibi koşulları içeren sözleşmedir. Genellikle iş veren ya da çalışan arasında iş akdinin sonlandırılması için alınan kararın sözleşme haline getirilmesine denir. İkalenin kelime anlamı da “bozma” olarak bilinir. Yani var olan bir anlaşmanın, sözleşmenin ya da akdin bozulması olarak da anlatılabilir.

İkale Sözleşmesi Neden Yapılır?

Bir iş yerinde çalışan ve patron arasındaki ilişki ve işyeri şartları zamanla farklılaşabilir. Bu gibi durumlarda çalışan işten ayrılmak isteyebilir. Aynı zamanda patron da çalışanın işine son vermeyi düşünebilir. Ancak yapılan iş sözleşmesine göre her iki tarafın kararı da bir takım yaptırımlar da doğurabilir. İşte, ikale sözleşmesi bu aşamada devreye girer. Karşılıklı olarak işe son verilmesini isteyen çalışan ve işveren arasında bu sözleşme imzalanır. Bu sayede çalışan da patron da yaptırımlarla karşılaşmaz ve işçinin hakları verilmiş olur. Örneğin, çalışan, kıdem ve ihbar tazminatı ile işten ayrılmak iste ve işletme kabul ederse ikale sözleşmesi yapılmalıdır.

İkale Sözleşmesinin Şartları Nelerdir?

İkale sözleşmesi şartları, tarafların anlaşma sağladığı sözleşmenin içeriğine göre değişir. Ancak ilk ve en önemli şartı, her iki tarafın da rızası ile hazırlanmış olmasıdır. Buna ek olarak ikale sözleşmesinin geçerli olabilmesi için bir takım şartların sağlanması gerekir:

• Taraflar arasındaki yapılan sözleşmenin hukuk kurallarına ve ahlaki değerlere uygun olması,
• Tarafların karşılıklı olarak anlaşması ve sözleşmeyi imzalaması,
• Çalışanın iş akdinin sonlandırılması ile ilgili tüm şartların (tazminat miktarı, ödeme süresi ve koşulları gibi) açıkça belirtilmesi,
• İkale sözleşmesinin yazılı olarak düzenlenmesi ve ıslak imzalı olması,
• Tarafların bu sözleşmeyi yaparak üstlenecekleri hukuki sonuçlar konusunda bilgi sahibi olması gerekir.

İkale Sözleşmesi Ne Zaman Yapılır?

İkale sözleşmesi, çalışanın iş sözleşmesinin geçerli olduğu süre boyunca herhangi bir zamanda hazırlanabilir. İş sözleşmesinin sona ermesinin ardından yapılan ikale sözleşmeleri geçersiz kabul edilebilmektedir. Bu sebeple iş sözleşmesinin süresi içerisinde yapmak daha doğru olabilir.

İkale Sözleşmesinin Hukuki Niteliği Nedir?

İkale sözleşmesi hukuki niteliği olarak; işçi ve işveren arasındaki iş ilişkisini, birbirine uygun şartlar ile anlaşarak sona erdirmelerini sağlayan bir sözleşmedir. Ancak hukuki geçerliliğe sahip olabilmesi için her iki tarafın da imzalaması gerekmektedir. Borçlar Kanunu kapsamında geçerli bir sözleşme türüdür.

İkale sözleşmesi aynı zamanda karşılıklı borç doğuran bir belgedir. Bu sözleşmenin temeli borçlandırmaya dayalıdır. Çünkü işçinin iş sözleşmesinden vazgeçmesi sonucunda işverenin tazminat borcu ortaya çıkar.

İkale aynı zamanda her iki taraf için de tasarruf işlemidir. Çünkü bu sözleşme ile normal iş sözleşmesinden doğan tüm hak ve yükümlülükleri bir bütün olarak ortadan kaldırılır. Daha ağır yükümlülükler ortadan kaldırılarak tasarruf edilmiş olunur. Bazı işverenler bu sözleşmeyi iş mevzuatının yüklediği sorumluluklardan kurtulmak amacıyla da kullanabilmektedir.

İkale Sözleşmesindeki Tarafların Hak ve Yükümlülükleri Nelerdir?

İkale sözleşmesinde tarafların çeşitli hak ve yükümlülükleri bulunmaktadır. Bu hak ve yükümlülükler taraflar arasında uzlaşma halinde belirlenir. Buradaki amaç her iki tarafında çekişme olmadan hukuki olarak anlaşmasını sağlamaktır. Sözleşmeye göre;

İşçinin hak ve yükümlülükleri şöyledir:
İlk olarak çalışanın ikale sözleşmesinde yer alan tüm şartları anlaması, bilmesi ve kabul etmesi gerekir. Çalışan, işvereninden ikale sözleşmesi kapsamında tazminat ya da ekstra bir ödeme talep edebilir. Çalışan, sözleşmede yer alan, işveren ile birlikte anlaşıp belirledikleri şartları yerine getirmekle yükümlüdür. Bu şartlar; işten ayrılma tarihi ya da bazı şartları yerine getirme koşuluyla tazminat talep etme gibi durumlar olabilir.

İşverenin hak ve yükümlülüklerini ise şu şekildedir:
İşveren, ikale sözleşmesini yapmasıyla çalışanına tazminat ya da ek bir ödeme yapmakla yükümlüdür. İşveren de işçinin olduğu gibi sözleşmede yer alan şartlara uygun şekilde davranmalıdır. Yani ödemeyi belirlenen tarihte yapmalı, belirlenen tazminat tutarını eksiksiz yatırmalıdır.

İkale Sözleşmesinde İhbar Tazminatı Ödenir Mi?

İkale sözleşmesinde tarafların anlaşması halinde kıdem ya da ihbar tazminatının verilmesi kararlaştırılabilir. Ancak çalışanın iş sözleşmesinin ikale ile sona ermesi halinde işe iade davası açma hakkı bulunmamaktadır.

İkale Sözleşmesi Nasıl İptal Edilir?

İkale sözleşmesi hukuki bir işlemdir. Hukuki bir işlemin temelini oluşturan ve belirlenen şartlar yerine getirilmez ve istem dışı bir durumun ortaya çıkması halinde sorunlar yaşanacaktır. İkale sözleşmesini yapan taraflardan birinin şartlara uymaması halinde mağdur olan tarafın dilerse geçerli olan söz konusu sözleşmeyi geçmişe etkili olacak şekilde iptal edebilme hakkı bulunmaktadır. Ancak mahkemeye, bu usulsüzlüğü somut kanıtlarla ispat etmesi gerekmektedir. Haksızlığa uğrayan tarafın sözleşmedeki şartların yerine getirilmediğini ispatlayarak icra yoluyla dava açması mümkün kılınmaktadır.

İkale Sözleşmesi Dilekçesi Örneği Nasıldır?

Aşağıdaki görselde örnek bir ikale sözleşmesi görebilirsiniz: