Şirketi Değeri Hesaplama Yöntemleri
Şirket değeri nasıl belirlenir? Farklı hesaplama yöntemlerini bu yazımızda keşfedebilirsiniz.
Şirket Değeri Nedir?
Şirket değeri; bir işletmenin ekonomik büyüklüğünü, finansal durumunu ve büyüme potansiyelini gösteren ölçüttür. Şirketin varlıklarının ve borçlarının toplamından oluşan şirket değeri; hem alıcılar hem de satıcılar için önemli bir rehberdir.
Şirket Değeri Hesaplama Neden Önemlidir?
Şirket değeri hesaplama, hem finansal konular hem de stratejik analizler açısından önemlidir. Bir şirketin değerinin bilinmesi yatırımcıların yatırım yapıp yapmayacaklarına karar vermelerine yardımcı olur. Şirket değeri birleşme ya da satın alma görüşmelerinde fiyat belirleme ve anlaşma süreçlerini de yönlendirebilir. Potansiyel bir satın alma işleminde, alıcılar risklerini minimize etmek için şirket değeri sonuçlarına dayanır.
Bir şirketin borçlanma kapasitesi ve güvenilirliğini de gösteren ölçütlerden biridir. Kredi veya finansman başvurularında bankalar ya da finans kuruluşları şirketin değerini borç geri ödeme kabiliyetini değerlendirebilmek için öğrenmek isteyebilir.
Şirket değeri hesaplama işlemi stratejik yönetim ve planlama hususunda da önem arz etmektedir. Şirketler hangi iş birimlerine daha fazla yatırım yapılacağına karar vermek için şirketin hangi alanlarda değer yarattığını görebilir. Şirketin güçlü ve zayıf alanları belirlenerek büyüme stratejileri planlanabilir.
Hangi Durumlarda Şirket Değerlemesi Yapılır?
Şirket değerlemesi genel olarak şu durumlarda yapılır:
- Şirketin tamamının ya da bir kısmının satılması,
- Dışarıdan sermaye ya da yatırım alınması planlandığında,
- Şirket birleşmelerinde,
- Ortaklık yapısının değişiminde,
- Halka arz durumlarında,
- Kredi veya finansman başvurularında,
- Vergi planlamalarında,
- Miras ve ayrılık davalarında,
- Ana ortakların stratejik planlama süreçlerinde,
- Şirket performansının tespitinde.
Şirket Değerini Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Şirket değerini etkileyen faktörler şunlardır:
- Gelir ve karlılık: Yüksek kar oranı şirket değerinin de yüksek olduğu anlamına gelir.
- Borç durumu: Şirketin borçluluk oranı finansal durumunu gösterir. Bir şirketin çok fazla borcu varsa, finansal riski de yüksek demektir.
- Pazar koşulları: Şirketin faaliyet gösterdiği sektördeki rekabet koşulları ve ekonomik durum da şirket değerini etkiler.
- Marka değeri: Bir şirketin marka değeri, şirketin itibarını artırarak değerini yükseltir.
- Büyüme potansiyeli: Şirketin büyüme kapasitesi yatırımcıların dikkate aldığı unsurlar arasındadır.
Dijital Varlıklar Şirket Değerine Dahil Edilir Mi?
Dijital varlıklar, şirket değerine dahil edilebilir. Çünkü bu varlıklar günümüzde giderek önem kazanmaktadır. Bir şirketin dijital ortamda sahip olduğu her türlü varlık ve kaynağı dijital varlık olarak sayabiliriz. Kripto paralar, özel patentler, yazılım araçları, veri tabanları, belgeler, fotoğraflar, tokenleştirilmiş varlıklar gibi dijital olarak saklanan, oluşturulan ve değer sahibi olan her şey dijital varlık olarak sayılabilir. Bu varlıkların satış fiyatları üzerinden değer biçilerek şirketin sahip olduğu mal varlığı eklenerek şirket değerine eklenebilir.
Şirket Değeri Hesaplama Yöntemleri Nelerdir?
Şirket değeri hesaplama işleminde; “Varlık Tabanlı Değerleme”, “Gelir Tabanlı Değerleme” ve “Piyasa Tabanlı Değerleme” yöntemleri en çok kullanılanlardandır:
- Varlık Tabanlı Değerleme (Asset-Based Valuation): Bu yöntemde şirketin sahip olduğu varlık ve borçlar ile net değeri hesaplanır. Şirketin varlıkları, borçlarından düşülerek hesaplama işlemi yapılır. Böylece şirketin net varlık değeri somut bir şekilde ortaya çıkar.
- Gelir Tabanlı Değerleme (Income-Based Valuation): Bu yöntem, şirketin gelecekte elde edeceği gelirlerin bugünkü değerine odaklanır. Gelir projeksiyonları ve finansal performans, şirket değerinin hesaplanmasında temeli oluşturur. Şirketin kasasına gelecekte girecek nakit akışları tahmin edilir ve bu akışın bugünkü değeri hesaplanır. Böylece şirketin gelecekteki büyüme potansiyeli ve karlılığı görülür.
- Piyasa Tabanlı Değerleme (Market-Based Valuation): Bu yöntem, aynı piyasada faaliyet gösteren benzer şirketlerin piyasa değerine bakılarak şirketin değeri hesaplanır. Sektördeki emsal şirketler, borsa değerleri veya benzer işlemler analiz edilir. Fiyat/Kazanç (P/E), Piyasa Değeri/Defter Değeri (P/BV) gibi metrikler kullanılarak hesaplama işlemi yapılır.
Dış Faktörler Şirket Değerini Nasıl Etkiler?
Piyasa koşulları, pazardaki rekabet, yasal düzenlemeler ve ülkenin içindeki ekonomik eğilimler, yüksek enflasyon gibi dış faktörler bir şirketin karlılık oranlarını önemli ölçüde etkileyebilir.
Yüksek faiz oranları şirketlerin borçlanma maliyetini artırarak şirket karlılığını olumsuz olarak etkiler. Yüksek enflasyon ve döviz kurlarındaki dalgalanmalar da maliyetlerin artmasına neden olur. Bu da karlılığı ve şirket değerini etkileyebilir. Vergi politikaları, teşvikler, kısıtlayıcı mevzuatlar da şirketlerin maliyetlerini ve karlılıklarını etkileyen en önemli unsurlardandır. Örneğin, vergi oranlarının artması şirketlerin vergi sonrası karlarını ve dolayısıyla karlılık oranlarını azaltabilir.
Faaliyet gösterilen sektörün büyüme potansiyeli yüksekse, şirketlerin piyasa değeri buna paralel olarak artar. Şirketin rekabetçi bir piyasada faaliyet göstermesi, müşteri çekmek için fiyatlarını düşürmesine neden olabilir. Bu da kar marjlarını ve dolayısıyla karlılık oranlarını da azaltabilir.
Küreselleşme ile birlikte gerçekleşen olaylar da şirketleri etkiler. Örneğin, 2020 yılında ortaya çıkan COVID-19 pandemisinde e-ticaret şirketlerinin değeri hızla artmış, internet alışverişi oranları yükselmişti. Kısacası, dış faktörler şirket değerini doğrudan ya da dolaylı olarak etkileyebilir. Şirketler bu faktörlere uyum sağlamak ve risk yönetimini doğru stratejilerle planlamak zorundadır.
Startup’lar İçin Şirket Değeri Nasıl Belirlenir?
Startup şirketler için belirsizlikler ve risklerin olasılığı yüksektir. Bu nedenle birden fazla yöntem kullanılarak kapsamlı bir şirket değeri analizi yapılabilir. Özellikle büyüme potansiyelini, sektörel dinamikleri ve yatırımcı beklentilerini göz önünde bulundurmak daha doğru hesaplama işlemi yapılmasını sağlayabilir. Startup’ta; fikrin değeri, ürünün prototipi, erken kullanıcı verileri, kalifiyeli bir ekip, stratejik ilişkiler, pazar potansiyeli gibi unsurlar için bir değer belirlenerek şirketin toplam değeri hesaplanabilir.
Şirket Değerini Artırmak İçin Neler Yapılabilir?
Şirket değerinin artması şirketin gelirleri, kârlılığı, rekabet avantajı ve uzun vadeli sürdürülebilirliğine bağlı stratejilerle gelişir.
- Ürün ve hizmet portföyü geliştirilerek yeni gelir akışları oluşturulabilir.
- İş süreçlerini otomasyon ve yazılım araçları ile optimize ederek maliyetler düşürülebilir.
- Yeni teknolojiler ve patentler geliştirmek, şirketin rekabet gücünü artırır.
- Müşteri sadakatinin artması için veriye dayalı pazarlama stratejileri ile kişiselleştirilmiş deneyimler sağlanabilir.
- Nitelikli bir ekip ile şirketin büyüme potansiyelini artırır.
- Yeni pazarlara ve kitlelere erişim sağlayacak işbirlikleri yapılabilir yada yatırımcılarla anlaşma yapılabilir.
- Çevre dostu ve sürdürülebilir iş modelleri benimseyerek, tüketicilerde ve yatırımcılarda olumlu bir marka imajı algısı yaratılabilir.
Şirket Değeri Hesaplama Sürecinde Nelere Dikkat Edilmelidir?
Şirket değeri hesaplama sürecini doğru bir şekilde yönetmek, şirketin finansal sağlığını ve gelecekteki potansiyelini doğru bir şekilde yansıtmak için kritik öneme sahiptir. Bu nedenle hesaplama işleminde şirketin gelir tablosu, bilançosu ve nakit akış tablosu gibi finansal belgeler güncel ve doğru olmalıdır. Şirketin mükellef olduğu vergi yükümlülükleri ve yasal durumu da dikkate alınmalıdır.
Şirketin gelecekteki gelir beklentileri, değerlemeyi etkileyen kritik bir faktördür. Bu faktördeki verilerin de gerçekçi ve sektöre uygun olması gerekir.
Değerleme yöntemi, şirketin gelişim aşamasına (başlangıç, büyüme, olgunluk) ve faaliyet gösterdiği sektöre bağlı olarak değişir. Örneğin, bir startup için piyasa tabanlı değerleme yöntemi kullanılabilir.
Şirket Değerlemesi İçin Uzman Yardımı Almak Gerekir Mi?
Şirket değeri hesaplama süreci, finansal, hukuki ve stratejik yönleriyle karmaşık bir işlemdir ve bu süreçteki verilerin doğruluğu çok önemlidir. Bu nedenle uzman yardımı almak sürecin doğru ve sağlıklı bir şekilde yönetilmesini sağlar. Bu da hem şirket için hem de potansiyel yatırımcılar için büyük avantajlar sunar.