Muhasebede Mizan: Ön Muhasebe Kullanan KOBİ ve e-Ticaret İşletmeleri İçin Temel Bilgiler

Mizan Nedir?

Mizan; muhasebe terimi olarak işletmenin belirli bir döneme ait hesaplarının borç ve alacak toplamlarını gösteren tablodur. Hesaplar arasındaki dengenin sağlanıp sağlanmadığını kontrol etmek için kullanılır. Genel muhasebe kayıtlarının kontrolünü sağlamak için hazırlanan mizan hesaplar arasında denge kurulup kurulmadığını gösterir.

Mizan İşletmeler İçin Neden Önemlidir?

Mizan; bir işletmenin muhasebe kayıtlarının doğruluğunu kontrol etmeyi sağlar ve mali durumun daha net anlaşılmasını sağlar. Hangi hesaplarda ne kadar borç ya da alacak olduğunu gösterir. Ayrıca mizan sayesinde muhasebe kayıtlarının düzgün yapılıp yapılmadığı test edilir. Borç ve alacak toplamları eşit değilse muhasebe hatası olduğu anlaşılır. Böylece kayıtlardaki eksiklikler, fazlalıklar ve hatalar ortaya çıkar.

Vergi daireleri ve denetim kuruluşları için düzgün hazırlanan bir mizan ile işletmenin şeffaf ve düzenli çalışan bir kurum olduğu anlaşılır. Bilanço ve gelir tablosu gibi temel finansal raporlar mizana dayalı olarak hazırlanır.

Mizanı Kim Hazırlar?

Mizanı işletmenin mali kayıtlarından sorumlu olan kişi ya da birim hazırlar. Eğer işletme dışarıdan serbest muhasebeci mali müşavir hizmeti (SMMM) alıyorsa mizanı hazırlama sorumluluğu SMMM’dedir.

Eğer şirketin bir muhasebe departmanı bulunuyorsa bu birimde görev yapan muhasebeciler, mizanı düzenli aralıklarla hazırlar. Muhasebe müdürü veya uzmanı tarafından da kontrol edilir. Ancak nihai olarak kayıtların doğru işlenmesinden her zaman işletme sahibi ya da şirket yöneticisi de sorumludur.

Mizan Ne Zaman Hazırlanır?

Mizanın hazırlanma zamanı, mizanın türüne ve amacına göre değişiklik gösterir. Örneğin, aylık mizan her ayın sonunda hazırlanır. O aya kadar olan muhasebe kayıtları kontrol edilir.

Geçici mizan genellikle yıl sonunda ya da ara dönemlerde düzenlenir. Dönem içindeki tüm işlemler dahil edilir. Kesin mizan ise tüm düzeltmeler, envanter kayıtları ve kapanış işlemleri yapıldıktan sonra dönemin en son haliyle hazırlanır. Bilanço ve gelir tablosu bu mizan türüne dayanarak oluşturulur.

Geçici Mizan ile Kesin Mizan Arasındaki Farklar Nelerdir?

Geçici mizan ile kesin mizan; hazırlanma zamanı ve içerdiği muhasebe işlemlerinden dolayı farklılık gösterir. Geçici mizan dönem sonuna yakın kapanış işlemlerinden önce hazırlanırken, kesin mizan dönem sonunda tüm düzeltmeler yapıldıktan sonra hazırlanır.
Geçici mizan hesapların genel durumunu kontrol etmek ve hataları görmek amaçlı oluşturulur. Kesin mizanın oluşturulma amacı ise mali tabloları hazırlamadan önce son kontrolü sağlamaktır. Geçici mizandaki bilgileri ön bilgilerdir ve nihai veriler değildir. Kesin mizan ise mali tablolar için resmi ve kesin verileri içerir.

e-Ticaret İşlemlerinde Hangi Hesaplar Mizana Yansır?

E-ticarette mizan, nakit ve banka hareketlerinden satışlara, KDV hesaplarından stoklara kadar pek çok veriyi içerir. 102 Bankalar, 153 Ticari Mallar ve 600 Yurtiçi Satışlar hesapları genellikle en yoğun kullanılanlardır. Bunun dışında 100 Kasa, 120 Alıcılar, 320 Satıcılar, 610 Satış İskontoları, 621 Ticari Mallar Maliyeti ve 760 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri gibi hesapları kapsar.

Ön Muhasebe Programı İle Nasıl Mizan Alınır?

Ön muhasebe programı ile manuel hesaplama yapmadan otomatik olarak tüm hesapların borç ve alacak toplamlarını görerek mizan oluşturabilirsiniz. Kullandığınız ön muhasebe programının paneline girerek istediğiniz tarih aralığını ve dilediğiniz mizan türünü seçerek alabilirsiniz.

Mizan Doğruysa Bu Ne Anlama Gelir?

Mizanın doğru olması demek, işletmenin toplam borç ve alacaklarının tutarının eşit olması anlamına gelir. Bu da muhasebe kayıtlarının dengede olduğunu gösterir. Mizan doğruysa büyük ihtimalle defterlere yapılan aktarımların eksiksiz olduğu ve unutkan ya da fazla yazılan hesabın bulunmadığı anlaşılır.

Mizan Hatalıysa Ne Yapılmalıdır?

Mizan hatalıysa yani borç ve alacak hesapları birbirini tutmuyorsa kayıtlarda bir hata olduğunu gösterir. Hatalı bir mizan hem yanlış mali tabloya yol açar hem de vergi ve denetim sorunlarına neden olabilir. Örneğin;

• Toplam borç: 500.000 TL
• Toplam alacak: 497.000 TL
• Fark: 3.000 TL

3.000 TL’lik tutarın bir kayıt hatası yapılmış demektir. Hatalı bir mizan varsa önce kayıtlar kontrol edilmeli, düzeltici fişlerle hatalar giderilmeli ve gerekirse uzman desteği alınmalıdır.

Mizanda En Sık Görülen Hatalar Nelerdir?

Mizanda tek taraflı kayıt yapılması en sık görülen hatalar arasındadır. Bu hata, muhasebe sisteminin borç ve alacak dengesinin bozulmasına yol açar. Yanlış hesaba kayıt yapıldığında, mizan yanlış sonuçlar verebilir. Ayrıca, eksik veya fazla tutar girilmesi de mizanda hata yaratabilir. Fişlerin tekrarlanması ya da unutulması, kayıtların doğru bir şekilde yapılmadığını gösterir. Kur farkı ve yuvarlama hataları, küçük farklar oluşturarak borç ve alacak dengesini bozabilir. Son olarak, KDV ve vergi hesaplarının yanlış kullanımı, mizan hatalarına sebep olabilir.

Mizan Verileri İle İşletmenin Mali Durumu Nasıl Analiz Edilir?

Mizan verilerini analiz etmek, işletmenin finansal sağlığını anlamak için güçlü bir araçtır. Mizan, belirli bir dönem sonunda tüm hesapların borç ve alacaklarını gösterdiği için, işletmenin finansal sağlığı hakkında değerli bilgiler sunar. Borç ve alacak dengesi, bilanço kalemleri kısa vadeli ya da uzun vadeli yükümlülükler, gelir ve giderler, nakit akışı, özsermaye değişimi, kar/zarar durumu gibi unsurlar mizan verileri ile incelenebilir.

• Borç ve alacak hesapları birbirini dengeliyorsa muhasebe kayıtları doğru yapılmıştır.
• Varlıklar, yükümlülükler ve özsermaye gibi bilanço kalemleri incelenerek işletmenin finansal sağlığı ve likidite durumu anlaşılabilir.
• İşletmenin kısa vadeli borçları uzun vadeli borçlarından fazla olması, işletmenin likidite sıkıntısı yaşayabileceğini gösterir.
• Nakit hareketlerinin doğru bir şekilde kaydedilip kaydedilmediğini görmek için nakit ve bankalar hesabındaki bakiyeler kontrol edilebilir.
• Özsermaye artıyorsa, işletme daha güçlü bir finansal yapıya sahip olduğu anlaşılırken özsermaye azalması, işletmenin finansal zor durumda olabileceğine işaret eder.