e-Ticaret İş Modelleri Nelerdir? B2B, B2C, C2C Farkları

e-Ticaret oluşumları, iş modellerine göre birçok kategoriye ayrılır. Bunları; B2B, B2C, C2C, C2G, G2C, B2E, G2G, B2G, G2B ve M2M olarak sıralayabiliriz. Bu iş modelleri tarafların birey, şirket, devlet veya makine olmasına göre belirlenir. Bu yazımızı, e-ticarete yeni başlayanlar için mevcut iş modelleri arasından kendilerine en uygunu seçmelerine yardım olmaları için hazırladık.

e-Ticaret Nedir?

e-Ticaret, ticaretin elektronik versiyonudur. Yani e-ticaret, bir mal veya hizmetin internet üzerinden satılması ve alınmasıdır. e-Ticaretle herhangi bir mağazaya gitmeden ve de mağaza açmadan, internete erişiminizin olduğu her yerden ürün veya hizmet satabilir ya da satın alabilirsiniz. e-Ticaret nasıl yapılır, gerekli belgeler nelerdir, avantajları nelerdir gibi sorular için “e-Ticaret Nedir, Nasıl Yapılır?” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.

e-Ticaret İş Modelleri Neden Önemlidir?

e-Ticaret iş modelleri, genel itibarıyla yapılan satışta alıcı ve satıcının kurum veya birey olmasına göre sınıflandırılır. e-Ticarete başlamadan önce hangi iş modeline dahil olunacağına karar verilmelidir. Bu iş modeli, e-ticaret faaliyetinizin gidişatını ve sürdürülebilirliğini belirler. Bu iş modeline göre, sermaye belirlenmesi, ürün tedariği, müşteri kitlesi belirlenir. Örneğin, B2B modeliyle şirketlere satış yapacaksanız daha fazla sermaye ve ürün adedine, B2C modeliyle e-ticaret faaliyeti yürütecekseniz de daha fazla ürün grubuna ihtiyaç duyabilirsiniz. Daha sonra zarar etmemek için iş modelinize doğru bir şekilde karar vermelisiniz.

En Çok Tercih Edilen e-Ticaret İş Modelleri Hangileridir?

Sürekli gelişen e-ticaret sektörü zamanla farklı iş modellerini de ortaya çıkardı. Bu iş modelleri e-ticaret faaliyet yürütenleri birey veya şirket olarak sınırlandırmaktadır. Modellerin her biri birbiriyle etkileşim halindedir. B2B, B2C, C2C gibi modeller en çok tercih edilen iş modelleridir.

Yengeç’in e-Ticaret Entegrasyonu ile faturalarınız ön muhasebe programınızda ya da GİB panelinizde, kargo barkodlarınız kargo hesabınızda. e-Ticaret’i zahmetsiz hale getirmek için buraya tıklayarak 15 gün ücretsiz deneyin.

B2B Nedir?

Alıcı ve satıcının her ikisi de şirket ise B2B iş modeline girer. B2B iş modeli, işletmeden işletmeye e-ticaret anlamına gelir. En çok tercih edilen modellerden biridir. B2B iş modelinde son kullanıcıya doğrudan bir satış gerçekleşmez. B2B iş modeline Alibaba.com’u örnek gösterebiliriz.

B2B Açılımı Nedir?

B2B iş modelinin açılımı “Business to Business” olarak bilinir.

B2B Türkçesi Nedir?

İngilizcesi “Business to Business” olan B2B iş modeli Türkçe’ye “İşletmeden İşletmeye” veya “Şirketten Şirkete” olarak tercüme edilir.

İşletmeden İşletmeye e-Ticaret Modeli Kimler İçin Uygundur?

B2B yani İşletmeden İşletmeye olan iş modeli, diğer iş modellerine göre daha uzun bir satış döngüsüne sahiptir. Aynı zamanda şirketlere e-ticaret yapılacağı için genellikle toptan satışlarda kullanılır. Bu yüzden geniş ürün stoğu gerekliliğini de beraberine getirir. Bu da daha fazla depo, ürün tedariği ve kargo masrafı çıkarır. Bu sebeple B2B iş modelini tercih etmeyi düşünüyorsanız doğru planlama ve yüksek bir bütçeye sahip olmanız gerekir.

B2B İşletme Modeli Türleri Nelerdir?

Şirketten şirkete e-ticaret iş modeli, işleyiş ve yönetim tarzına göre kendi içinde de farklı türlere ayrılır. Bu türleri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Doğrudan Bağlantı B2B Modeli: Şirketin tüm elektronik belgelerinin paylaşılması için tüm ortaklara doğrudan bağlı olduğu bir B2B modelidir. B2B modelinde, BT organizasyonu şirketinize bağlıdır ve bu organizasyon belgelerinizin haritalandırması, teknik desteği, takibi ve tüm işlemlerinizi yönetir.
• Ağ B2B Modeli: Ağ B2B modeli ile şirketinizin birden fazla sorunu ve karmaşıklığı olduğu durumlarda ağ devreye girerek çözülür. Bu model kullanılarak, VPN üzerinden FTP, RosettaNet, FTPS, AS2 ve SFTP gibi protokolleri kullanmak için servis sağlayıcılara tek bir bağlantı oluşturulur.
• Hibrit B2B Modeli: Hibrit B2B modeli, doğrudan bağlantı ve ağ B2B modellerinin birleşimine denir. Bu model ile şirketiniz hizmet sağlayıcı ile çalışacak ve düşük hacimli ticaret ortaklığına sahip olabilecektir. Bu model ile, işlem ücretinden tasarruf etmek ve maksimum müşteriyle bağlantı kurulması amaçlanır.
• Yönetilen B2B Modeli: Bu modelde, şirketin tüm B2B süreçlerini dışarıdan kiralanan bir hizmet sağlayıcısı tarafından yapılır. Çeviri, teknik destek, belge saklama ve izleme, veri merkezi işlemleri gibi faaliyetler yönetilen B2B modeline dahildir. Bu model sadece hizmet sağlayıcısı belgeleri ERP sistemi aracılığıyla çalışmaktadır.

B2B Satışın Firmanız İçin 6 Avantajı

Şirketler arasında e-ticaretin yapıldığı B2B iş modeli beraberinde birtakım avantajlar da getirir. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Herhangi bir aracıya gerek kalmadan ürünlere kolay ulaşabilme,
• Geniş tedarikçi ağı,
• Diğer e-ticaret modellerine göre daha fazla müşteri sadakati,
• Düşük satın alma maliyeti,
• Müşterilerine istenen miktarda ürün sunma,
• Tekrarlanan müşterilerden elde edilen yüksek kâr marjı sağlamak.

Türkiye’de B2B Örnekleri Nelerdir?

Türkiye’de B2B iş modeliyle çalışan çok önemli e-ticaret platformları vardır. Bu platformlar şirketler arası e-ticaret faaliyeti için firmaları bir araya getirir. Türkiye’deki B2B iş modeliyle çalışan şirketlerden birkaçı şunlardır:

• Makine Türkiye: makineturkiye.com, Türkiye’de ve yurt dışında faaliyet gösteren sanayiciler ve üreticiler, imalatçılar, hizmet verenler için tasarlanan bir B2B e-ticaret sitesidir.
• Avansas.com: Ofis kırtasiyeden gıda ve mutfak ürünlerine, kağıt ürünlerinden temizlik ve sağlık ürünlerine, hırdavattan matbaa ve baskı işlerine kadar tüm ofis ihtiyaçlarının yer aldığı avansas.com, B2B iş modeline örnek gösterebileceğimiz bir platformdur. Borusan Holding, Medikal Park, Çift Geyik Karaca, Fresenius Medical Care, BİM gibi birçok firmaya ürün tedariğinde bulunan avansas.com, bireysel müşterilere de satış yapmaktadır.
• Turkishexporter: Turkisexporter, ihracata odaklanmış firmaları buluşturan Türk bir platformdur. Türkçe dışında 6 dilde daha hizmet vermektedir.

Yurt Dışındaki B2B Örnekleri Nelerdir?

Dijital teknolojinin artmasıyla sadece B2C iş modelinde değil, B2B’de de online sitelere olan ihtiyaç arttı. Bu ihtiyacın artmasıyla dünya çapında çok önemli kurumlar ön plana çıkıyor. B2B iş modeline dünyadan şu örnekleri gösterebiliriz:

• Alibaba.com: Alibaba.com dünyanın en çok kullanılan B2B iş modeline örnek gösterilecek e-ticaret platformudur. Dünya çapında milyonlarca alıcı ve tedarikçiye hizmet veren alibaba.com 190’dan fazla ülkede faaliyet gösteriyor.
• Europages: Europages, dünyada B2B iş modeline verilebilecek örneklerden biridir. 26 dilde hizmet veren Europages bünyesinde 3 milyon tedarikçi firmayı bulunduruyor. 2 milyon firma tarafından kullanılan Europages, Avrupa’nın en popüler B2B e-ticaret platformları arasındadır.
• Kompass: 75 ülkede, 53 milyon tedarikçi abonesiyle hizmet veren Kompass, 1947 yılından beri faaliyet gösteriyor.

B2C Nedir?

e-Ticarette yapılan alışverişte alıcı kişi, satıcı kurum ise B2C iş modeline girer. Yani şirketler, perakende ya da toptan olarak kişilere satış yapıyorsa B2C modeli e-ticarete girer. Tüketiciler, almak istedikleri mal veya hizmetlere web siteleri ya da pazaryerleri üzerinden ulaşır. B2C iş modeline örnek olarak Trendyol, Amazon, Biletix, N11’i gösterebiliriz.

B2C Açılımı Nedir?

B2C iş modelinin tam açılımı İngilizce’de “Business to Consumer”dır. Yani işletmeden, tüketiciye yapılan e-ticaret modeli olduğu açıklanır.

B2C Türkçesi Nedir?

Tam anlamı İngilizce’de “Business to Consumer” olan B2C e-ticaret iş modelinin Türkçesi “İşletmeden Tüketiciye”dir.

İşletmeden Tüketiciye e-Ticaret Modeli Kimler İçin Uygundur?

B2C yani İşletmeden Tüketiciye olan e-ticaret iş modeli, genellikle perakende satışlarda kullanılır. Ürünlerini kendi web sitesi veya pazaryeri mağazası üzerinden satmak isteyen işletmeler için en uygun iş modelidir.

B2C Satışın Avantajları Nelerdir?

En eski e-ticaret modellerinden biri olan B2C’nin en temel avantajı kısa bir satış döngüsünün olmasıdır. B2C modelinin avantajlarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Diğer e-ticaret modellerine göre daha düşük başlangıç sermayesi gerektirmesi,
• İnterneti bilen herkesin B2C e-ticaret mağazası açabileceği kadar kolay olması,
• Müşterilerine indirim ve hediye kampanyaları oluşturabilme,
• Geniş kitleye satış yapabilme olanağı olması.

B2C Pazarlamada En Faydalı 3 Strateji

B2C yani Şirketten Tüketiciye, e-ticarette en kolay faaliyete geçirilebilecek iş modelidir. Yani bir web sitesi ya da pazaryeri mağazası aracılığıyla satış yaparak bu iş modelini gerçekleştirmiş olursunuz. Ancak internetin hayatımızdaki yeri giderek arttıkça, online alışverişe olan ilgi de artıyor ve böylece online mağaza sayısı da yükseliyor. Bu da beraberinde rekabet etmesi zor bir ortam yaratıyor. Bu ortamda markanızın öne çıkmasını ve satışlarınızın artmasını sağlamak için belirli strateji planları yapmanız gerekir.

• Hatırlatma e-Postaları: e-Ticaret web sitenizi ziyaret eden tüketiciler için bir bülten aboneliği sistemi oluşturarak e-postalarını alabilirsiniz. Topladığınız tüketici e-postalarını markanızı hatırlatacak içerikleri, özel indirim kampanya kodları veya ücretsiz kargo seçeneği ile ilgili bilgilendirme mailleri atabilirsiniz. Böylece tüketici hem markanızı unutmaz hem de ona özel yaptığınız kampanyalar ile sadakatini de kazanabilirsiniz. En etkili e-posta toplama yöntemleri için blogumuzda bulunan “e-Posta Toplamanın 9 Yolu” adlı içeriğimizden yararlanabilirsiniz.
• Yeniden Hedefleme: Yeniden hedefleme (retargeting) web sitenizi daha önce ziyaret eden tüketicilere ve kullanıcı demografisinde yer alan potansiyel kullanıcılara karşı yapılan marketing çalışmasıdır. Yeniden hedefleme ile herhangi bir alışveriş yapmadan web sitenizde gezen ve çıkan ziyaretçileri müşterilere dönüştürme hedeflenir. Yeniden hedefleme ile müşterilerin ilgilendiği tarz ürünler analiz edilir. Yeniden hedefleme, site içerisinde belli sayfalara piksel kodlar yerleştirilerek yapılır. Kullanıcılar web sitenizi ziyaret ettiği zaman bu kodlar, takibe alır. Kullanıcı başka sayfalara gitse dahi bu kodlar göstereceği reklamlar ile marka ve ürününüzü hatırlatır.
• Özel Programlar: Tüketiciler kendilerini özel hissetmek isterler. Bunun için markalar seçin ve özel kulüpler oluşturur. Bu kulüp üyelerine özel fırsatlar, kampanyalar ve indirimler düzenlenir. Tüketiciler, bu özel programların bir parçası oldukları zaman markanızla daha gazla etkileşimde olur ve çevresine de daha fazla sizin hakkınızda öneride bulunur. Siz de bu şekilde özel kulüpler oluşturarak bir müşteri kitlesi oluşturabilirsiniz. Tüketicilerin belirli bir harcama yaparak dahil olabilecekleri özel programlarla çeşitli fırsatlar yaratabilirsiniz.

B2C Modelinde Kişiselleştirmenin Önemi Nedir?

Dijital pazarlamanın en etkili yöntemlerinden biri kişiselleştirmeye daha çok önem vermektir. Tüm müşteri kitlesiyle tek bir dilde pazarlama yapmak yerine her bir müşterinin eğilimleri, alışkanlıkları, beğenileri analiz edilerek reklam stratejisi oluşturulmalıdır. Bu çalışmalar sayesinde müşterilerin ihtiyaçları doğru şekilde belirlenir ve müşteri sadakatini de artırır. Kişiselleştirilmiş pazarlama kampanyaları, tüketiciye kendisini şirketinizin önemli bir parçasıymış gibi hissettirir. B2C tüketicilerinin, kişiselleştirme çalışmaları ile kendilerine göre uyarlanmış tanıtım çalışmalarına daha çok ilgi gösterecektir. McKinsey’in yaptığı araştırmaya göre kişiselleştirme, geliri yüzde 15’e kadar artırabilmekle birlikte, genel pazarlama harcamalarını yüzde 10 ila 30 daha verimli hale getirebilmektedir.*

Kişiselleştirme kampanyalarına örnek verecek olursak; dünya meşrubat devi Coca-Cola, 2011 yılında müşterilerine kendi isimlerinin yazdığı kola şişelerini satışa sundu. Bu kampanyayla birlikte Coca-Cola satışlarını 10 yıl sonra ilk kez artırmayı başardı.**

B2B ile B2C Arasındaki Farklar Nelerdir?

B2B modeli firmalar arası, B2C modeli ise firmadan tüketiciye yapılan e-ticaret faaliyetleridir. B2B’ye firmaların tedarik aşamasında kullandıkları e-ticaret modeli diyebiliriz. Örneğin, Trendyol tüketiciye sunacağı ürünleri tedarikçisine sipariş verir ve satın alır. Bu, B2B e-ticaret modeline girer. Tedarikçiden alınan ürünlerin daha sonra web sitesinde tüketiciye satılması ise B2C iş modelidir. Yani firmalar B2B iş modeli ile tedarik sağlayıp, B2C iş modeli ile ürünlerini satmaktadır.

C2C Nedir?

C2C, tüketiciden tüketiciye yapılan e-ticaret modelidir. Bu modelde tüketiciler ürün ve hizmetleri sattığı kitle yine tüketicilerdir. İkinci el ürünlerin yapıldığı satışlar da bu iş modeline girer. Satışlar bireyler tarafından faturalı veya faturasız olarak yapılır. Bu iş modeline örnek olarak sahibinden.com, eBay, Dolap veya Gardrops uygulamalarını gösterebiliriz. Bu platformlarda da tüketiciler, ellerindeki sıfır veya ikinci el ürünleri bir başka tüketicilere satmaktadır.

C2C Açılımı Nedir?

C2C iş modelinin açılımı Consumer to Consumer’dır.

C2C Türkçesi Nedir?

“Consumer to Consumer” olarak bilinen C2C iş modelini, Türkçe’ye “Tüketiciden Tüketiciye” olarak çevirebiliriz.

Tüketiciden Tüketiciye e-Ticaret Modeli Kimler İçin Uygundur?

Tüketiciden tüketiciye e-ticaret modelinde, birçok satıcı ürünleri yükler ve diğer alıcılar satın alır. C2C modeli ile iş yapan site sahibi ise yapılan satışlardan komisyon alır. Bu iş modeli, başka satıcıları sisteme kaydedebilecekleri platformlara sahip şirketler için uygundur.

C2C ile Firmanıza Ne Kazanımlar Elde Edersiniz?

C2C, e-ticaret siteleri, birçok avantaja sahiptir. Site sahipleri kaydolan satıcıların en çok hangi ürünleri sattığını, stok sayılarını, beğeni sayılarını, platform üzerindeki mesajlarının bilgilerine erişebilir. Bu doğrultuda strateji belirleyerek satışları artırabilir. Artan satışların ardından da daha fazla komisyon hakkı elde edebilir.

Tüketiciden tüketiciye e-ticaret modelinde, birçok satıcı ürünleri yükler ve diğer alıcılar satın alır. C2C modeli ile iş yapan site sahibi ise yapılan satışlardan komisyon alır. Bu iş modeli, başka satıcıları sisteme kaydedebilecekleri platformlara sahip şirketler için uygundur.

Diğer e-Ticaret İş Modelleri Hangileridir?

Gelin yazının bu bölümünde de diğer e-ticaret iş modelleri olan C2G, G2C, B2E, B2G ve M2M modellerine bakalım.

C2G Nedir?

C2G, tüketici ile devlet arasında yapılan e-ticaret iş modeline denir. Pasaport işlemleri, ehliyet sınavı ve alım ödemeleri, sosyal güvenlik primleri, sağlık işlemleri ya da vergi ödemeleri gösterilebilir.

C2G Açılımı Nedir?

C2G’nin açılımı İngilizce’de Consumer to Government’dır.

C2G Türkçesi Nedir?

Consumer to Government açılımının Türkçe’de “Tüketiciden Devlete” anlamına gelir.

G2C Nedir?

G2C, Tüketiciden Devlete e-ticaret iş modelinin tam tersidir. Yani devletten tüketiciye yapılan e-ticaret modelidir. Bu model, devletten tüketiciye ya da vatandaşa internet üzerinden yapılan satışları kapsar. Buna örnek olarak, doğum, evlenme veya ölüm sertifikaları için yapılan kayıt işlemleri gösterilebilir.

G2C Açılımı Nedir?

G2C’nin açılımı devletten halka yapılan e-ticaret modeli olduğu için Government to Consumer/Citizen’dir.

G2C Türkçesi Nedir?

Government to Consumer/Citizen (G2C) açılımının Türkçe karşılığı ise “Devletten Tüketiciye/Vatandaşa”dır.

G2G Nedir?

G2G, devletler arası yapılan e-ticaret modelidir. Bu iş modeli, devletler arası e-ticaret yoluyla satışı yapılan ve alınan ürün ve hizmetleri kapsar.

G2G Açılımı Nedir?

G2G’nin açılımı Government to Government’dır.

G2G Türkçesi Nedir?

Açılımı Government to Government olarak G2G’nin Türkçe karşılığı “Devletten Devlete” e-ticaret iş modelidir.

B2E Nedir?

B2E iş modeli, şirketlerin çalışanlarına özel olarak sundukları indirimli ve kampanyalı ürünlerin satıldığı e-ticaret faaliyetleridir. Örneğin, şirket bir marka ile anlaşma sağlar ve çalışanlarına özel kampanya anlaşması yapar. Bu B2E iş modeline girer.

B2E Açılımı Nedir?

B2E e-ticaret iş modeli, Business to Employee açılımının kısaltılmış halidir.

B2E Türkçesi Nedir?

B2E’yi Türkçe’ye “Şirketten Şirket Çalışanına” olarak çevirebiliriz.

B2G Nedir?

B2G, modelinde işletme ile devlet arasında gerçekleşen e-ticaret modelidir. Bu modele örnek olarak, devlet tarafından açılan ihaleleri gösterebiliriz. Devlet, ihaleleri online olarak açar ve şirketle ihaleyi kazanmak için başvuruda bulunur. İhaleyi kazanan şirket, devlete bu kapsamda ürün ve hizmet satışı gerçekleştirir.

B2G Açılımı Nedir?

Şirketlerin devletlere karşı yaptığı e-ticaret modeli olan B2G’nin açılımı “Business to Government”dır.

B2G Türkçesi Nedir?

Business to Government’ın Türkçe anlamı ise “Şirketten Devlete” iş modelidir.

M2M Nedir?

Teknolojinin gelişmesiyle birlikte artık makineler, insan müdahalesi olmadan çalışmaya başladı. Akıllı robotlar, akıllı beyaz ev eşyaları, ev güvenlik sistemleri, akıllı telefonlar birbirlerini destekleyebilir hale geldi. Nesnelerin interneti kavramı ile birlikte e-ticarette de M2M kavramı da ortaya çıktı. M2M makineler arasında yapılan e-ticaret iş modelidir. Bu model şimdi her ne kadar günümüzde çok yaygın olmasa da gelecekte daha fazla kullanılacağı ön görülüyor. M2M’ye örnek olarak şunu verebiliriz. Örneğin, buzdolabınız, ürünler azaldıkça sizin herhangi bir müdahalenize gerek kalmadan otomatik olarak online sipariş verebilir hale gelecek. Bu da makineler arası e-ticaret faaliyetini gerçekleştirmiş olacak.

M2M Açılımı Nedir?

M2M’nin açılımı Machine to Machine’dir.

M2M Türkçesi Nedir?

Açılımı “Machine to Machine” olan M2M’yi Türkçe olarak “Makineden Makineye” olarak söyleyebiliriz.

Yatay e-Ticaret Nedir?

Yatay e-ticaret modeli, web sitesinde ya da pazaryeri mağazasında değişik kategorilerde çok sayıda ürün ve ürün grubunun satışının yapıldığı iş modelidir. Bu modelde, çok farklı kategorilerde ürün sunulur. Yatay e-ticaret modelinde, lojistiği ve geniş ürün grubunun temini için önemli bir sermaye gereklidir. Bu modele örnek olarak Amazon, Hepsiburada, Trendyol, N11 gibi platformları gösterebiliriz.

Dikey e-Ticaret Nedir?

Dikey e-ticaret modeli ise yatay modelin tam tersi olarak belli bir ürün ve ürün grubuna odaklanan iş modelidir. Bu iş modelinde, ürün ve ürün grupları pazardaki ihtiyaçlar doğrultusunda belirlenir. Dikey e-ticaret modeline örnek olarak ebebek, Atasun Optik, Saat&Saat markalarını gösterebiliriz.

Bu yazımızda e-ticarete yeni başlayanlar için e-ticaret iş modellerini detaylarıyla ve avantajlarıyla birlikte anlattık.

* Kaynak: Marketing’s Holy Grail: Digital personalization at scale
** Kaynak: The Power of Personalization in Digital Marketing