Kıdem Tazminatı ile İlgili Bilinmesi Gerekenler

Kıdem Tazminatı Nedir?

Kıdem tazminatı; işverenin, işten ayrılan ya da çıkarılan çalışanının belirli koşulları sağlaması durumunda ödemekle sorumlu olduğu toplu ücrettir. Bu ücret çalışanın sosyal güvencelerinden biridir ve yasal hakkıdır. Kıdem tazminatının amacı, işçinin yeni bir iş bulana kadar karşılaşabileceği güçlükleri daha kolay aşması için ve çalıştığı işletmeye sağladığı katkılardan dolayı karşılık olarak verilir.

Kıdem Tazminatı Alma Şartları Nelerdir?

Ancak kıdem tazminatı işten ayrılan ya da çıkarılan her çalışana verilmemektedir. Çalışanın bu güvenceden yararlanabilmesi için belirli koşulları sağlıyor olması gerekir. 1475 sayılı İş Kanunu‘nun 14’üncü maddesinde belirtilen koşullar şöyledir:

• Çalışanın işverene bağlı olarak en az 1 yıl çalışması,
• İş sözleşmesinin işveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedenleri dışındaki sebeplerden dolayı feshedilmesi,
• İş sözleşmesinin çalışan tarafından sağlık, iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık veya işyerinde işin durması ve benzeri nedenlerle feshedilmesi,
• Askerlik nedeniyle görevden ayrılma,
• Evlenen kadın çalışanların 1 yıl içinde kendi arzusu ile ayrılması,
• Yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı ya da toptan ödeme almak amacıyla,
• Çalışanın ölümü.

Kimler Kıdem Tazminatı Almaya Hak Kazanır?

Yukarıda sıraladığımız gibi en az 1 yıl aynı yerde çalışanlara; iş sözleşmesi işveren tarafından feshedilirse, çalışan haklı nedenlerden dolayı işten ayrılırsa, askerlik, evlilik ya da ölüm gibi nedenler meydana gelirse kıdem tazminatı hakkı doğmaktadır.

Kıdem Tazminatı Almak İçin Kaç Yıl Çalışmak Gerekir?

Bir çalışanın, kıdem tazminatı alabilmesi için bir işyerinde en az 1 yıl süreyle çalışmış olmak gerekmektedir. Bu süreyi doldurmayan çalışanların tazminat hakkı yoktur.

İstifa Eden Çalışan Kıdem Tazminatı Alabilir Mi?

İstifa eden çalışanın kıdem tazminatını hak etmesi için belirli şartların sağlanması gerekir. Çalışan sağlık sorunları yaşaması, işverenin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranması, askerlik, kadın ise evlilik nedeniyle istifa etmesi ya da emekli olması gibi durumların meydana gelmesi gerekir. Bunun dışındaki durumlarda istifa edilmesi halinde kıdem tazminatı ödemesi yapılmamaktadır.

Kıdem Tazminatı Başvurusu Nasıl Yapılır?

Kıdem tazminatı başvurusu için iş sözleşmesinin feshedilmesinin ardından kıdem tazminatına esas yazısı alınabilir. Bu yazı ile çalışanın kıdem tazminatı talebi resmileşir. Bu yazı SGK’dan alınabilir.

Ancak tazminat talebi olan çalışanlar durumu işverene bir dilekçe yazarak da iletebilir. Bir diğer yöntem ise hukuki yollara başvurularak arabulucu ya da dava aracılığıyla başvuru yapılabilir.

Kıdem Tazminatı Fonu Nedir?

Kıdem tazminatı fonu; çalışanların kıdem tazminatlarını güvence altına almak ve ödemelerini düzenlemek amacıyla oluşturulan bir sistemdir. Çalışanın her çalıştığı gün için hak ettiği ödemeler bu fon hesabında toplanır. Bu fon çalışan sigortalı bir şekilde çalıştıkça daha da genişler.

Kıdem Tazminatı Ödemesi Nereden Yapılır?

Kıdem tazminatı ödemesi işveren tarafından çalışanın iş akdinin sona erdiği tarihten itibaren en kısa sürede ödenmesi gerekir. İşveren kıdem tazminatı hesaplaması işleminin ardından genellikle banka yoluyla tutarı çalışana iletir. Çalışan tazminatı doğrudan banka hesabından alabilir.

Kıdem Tazminatı Hesaplama İşlemi Nasıl Yapılır?

“Kıdem tazminatı nasıl hesaplanır?” sorusu bu konu hakkında en çok merak edilenlerin başında geliyor. Kıdem tazminatı hesaplaması işçinin her tam yıl içerisinde aldığı 30 günlük brüt maaşı üzerinden yapılır. Örnek bir hesaplama gösterecek olursak, 2024 yılında asgari ücretle çalışan bir işçinin 2 yıl sonra ayrıldığını varsayarsak;

• Aldığı son brüt maaş: 20.0002,50 TL
• Çalışma süresi: 2 yıl
• Kıdem tazminatı: 20.002,50 x 2 = 40.005 TL almaya hak kazanır.

Bir yıldan artan süre de varsa bunlar da tutara dahil edilir. Ayrıca işçinin aldığı maaşa ek olarak yol ve yemek masrafı, düzenli olmak koşuluyla ikramiye ödemeleri, konut ya da eğitim gibi sosyal yardımlar da eklenerek hesaplama yapılır.
Her tam çalışma yılı için ödenen kıdem tazminatı bedeli, fesih tarihinde itibaren geçerli olan kıdem tazminatı tavanı ile sınırlandırılır.

2024’te Yıllık Kıdem Tazminatı Tavanı Ne Kadardır?

Hazine ve Maliye Bakanlığı her yıl kıdem tazminatı tavan tutarlarını açıklamaktadır. Buna göre 2024 yılının ilk yarısında (01 Ocak 2024-30 Haziran 2024) 35.058,58 TL olan kıdem tazminatı tavan tutarı yılın ikinci yarısında (1 Temmuz 2024-31 Aralık 2024) 41.828,42 TL olarak açıklandı. Bu tavan miktarının anlamı işçilerin alabileceği maksimum yıllık kıdem tazminatı tutarıdır.

2024 Yıllık Kıdem Tazminatı Alt Sınırı Ne Kadardır?

Türkiye’de kıdem tazminatında taban yani alt sınır, brüt asgari ücretin bir yıllık tutarını ifade eder. Bu da 20.0002,50 TL’dir.

İşverenin Kıdem Tazminatı Sorumlulukları ve Ödeme Yükümlülükleri Nelerdir?

Kıdem tazminatı sürecinde işverenin hakları ve sorumlulukları şöyledir:

• İşverenin çalışanı haklı bir neden olmadan işten çıkarma hakkı yoktur. İşte çıkarma süreci yasalara uygun bir şekilde yapılmalıdır.
• İşveren kıdem tazminatı yasalara uygun bir şekilde hesaplayıp en kısa sürede ödemesi gerekir.
• Ayrıca işveren, işten çıkarma kararını çalışanına yazılı olarak tebliğ edip, çalışana ayrılma belgesi vermelidir.

Kıdem Tazminatı Vergiden Düşülür Mü?

Gelir Vergisi Kanunu‘na göre kıdem tazminatı üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılmamaktadır. Bu ücretin, 24 aylığını aşmayan miktarları gelir vergisinden muaftır. Bunun yanında tavan sınırının üzerinde bir ödeme yapılmışsa, aşan kısmı üzerinden gelir vergisi alınmaktadır. Ayrıca kıdem tazminatından damga vergisi kesintisi yapılmaktadır.

Kıdem Tazminatı Ne Zaman Gider Yazılır?

Kıdem tazminatı; Gelir Vergisi Kanunu’nun 40’ıncı maddesine göre gider olarak gösterilebilir. Ancak kıdem tazminatının gider olarak gösterilebilmesi için ödenmiş olması gerekmektedir. Tahakkuk edilmiş olsa dahi tazminat ödenmediyse gider olarak yazılması mümkün değildir.

Bu maddede; işle ilgili olmak şartıyla, mukavelenameye, ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar; ziyan ve tazminatlar gider olarak gösterebileceği yer almaktadır.

Kıdem Tazminatı Zamanında Ödenmediği Durumda Ne Olur?

Hiç ödenmeyen ya da tamamı ödenmeyen kıdem tazminatı için işverenlere bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz oranları uygulanmaktadır. Faizin başlangıcı, iş sözleşmesinin fesih tarihidir.

İhbar Tazminatı ile Kıdem Tazminatı Arasındaki Fark Nedir?

Kıdem tazminatı ile ihbar tazminatı işçi-işveren arasında gerçekleşen ancak farklı amaçları olan tazminat türleridir:

• İhbar tazminatı; iş sözleşmesinin feshine gerekli olan ihbar sürelerine uyulmadığı takdirde ödenen tazminat türüdür. Bu tazminatın amacı; ihbar süresine uyulmadan yapılan fesih işlemlerinde karşı tarafa oluşan zararın telafi edilmesini sağlamaktır.
• Kıdem tazminatı ise; işverenin işten ayrılan/çıkarılan çalışanına ödediği tazminattır. Bu tazminat ise, işçinin işyerindeki kıdemi için bir ödül niteliğindedir.