Doğru stok yönetimi, e-ticarette başarılı olma anahtarlarından biridir. Stoktaki ürünlerin kontrolü e-ticaretin işleyişlerinden biridir. Doğru planlama olmadan ve düzenli stok takibi yapılmadan başarılı olmak neredeyse imkansızdır. Yanlış yapılan stok kontrolü işletmeleri iflasa kadar götürebilir. e-Ticarette geç teslimat ve stokta olmayan ürünün satışı, tüketicilerin göz ardı etmeyeceği bir husustur. Bu yüzden düzenli olarak stok kontrolleri yapılmalıdır. Her işletmenin tercih ettiği bir stok kontrol yöntemi vardır. Elinizdeki ürünlere veya işletmenizin finansal durumuna göre bu yöntemlerden birini tercih edebilirsiniz. Bu yazımızda sizlere stok kontrolünün önemini ve stok kontrol yöntemlerinden bahsedeceğiz.

Ayrıca “Stok Devir Hızı Hesaplaması Nasıl Yapılır?” yazımızı da inceleyebilirsiniz.

Stok Nedir?

Stok üretilmiş ve satışa hazır olan malların toplam miktarıdır. Bir firmanın satışlarının veya üretiminin kesintiye uğramadan sürdürebilmesini sağlamak amacıyla elde tuttuğu mallara stok denir. Firmalar yalnızca satmak için stok tutmazlar, üretim ve dağıtım için gerekli olabilecek ham maddeleri veya malzemeleri de bulundururlar.

Stok Tutmak Neden Gereklidir?

Stok tutmak öncelikle arz-talep arasındaki uyumu sağlayabilmek adına çok önemlidir. Stokta bulunmayan bir ürünün satışının yapılması işletmede müşteri memnuniyetsizliğine ve marka imajına zarar vermesine yol açar. Karşılanamayan talepten edilecek kar da böylece kaçırılmış olmuş.

İşletmenin üretim aşamasında stok tutması da gereklidir. Sürekli üretimin sağlanabilmesi için arz kaynaklarının yeterli olması gerekmektedir. Aksi takdirde stok yetersizliği nedeniyle üretim aksar veya durur. Bu da işletmeye maddi olarak zarar getirir.

e-ticaret entegrasyonu banner görseli

Stok Kontrolü Nedir?

Stok kontrolü, ürünlerinizin toplam miktarını, stok fazlalığı veya stok eksikliği olan ürünleri tespit etmek için periyodik aralıklarla yapılan işlemlere denir. Stok kontrolü, e-ticaretin en önemli adımlarından biridir. Ürünlerinizin stok durumu işletmenizin yaptığı karlar, kampanyalar ve lojistik süreçlerinin işleyişi için oldukça önemlidir. Stok kontrolü ile hem müşteri talebini karşılayacak yeterli stoku korursunuz hem de depolama maliyetlerini düşürecek adımlar atarsınız.

stok kontrol yöntemlerinde depolamayı temsil eden fotoğraf

Stok Kontrolü Nasıl Yapılır?

Stok kontrolü ve takibi yaparken ilk olarak satış yapılabilecek veya ürün girdisi oluşacak miktarlar dönemlere göre belirlenir ve kaydedilir. Her ilgili dönem gelmeden önce gerçekleşmesi beklenen satış veya tüketilmesi beklenen malzemeler stoktan düşürülür. Böylece elinizde kalan miktarlar kolayca görebilirsiniz. Yeni satışlar için satın alma yapılması gerekiyor ise önce stoklar kontrol edilir ve buna göre satın alma adetleri şekillenir. Ayrıca yukarıda da bahsettiğimiz gibi dönemsel yaşanabilecek talep artışlarının ve azalmalarının karşılanabilmesi için de stok planlaması yapılmalıdır. Örneğin, sonbahar yaklaşırken, bir tekstil firması kazak, atkı, bere gibi kışlık ürünlerinin stoklarını planlamaya başlamalıdır.

Stok Kontrolü Neden Önemlidir?

Özellikle e-ticarette stok bilgilerinin 7/24 güncel olması gerekir. Stok takibinin yapılmaması müşteri kaybına ve satışların azalmasına neden olabilir. Stok kontrolü, işletmenizin satış, satın alma, planlama ve maliyet belirleme çalışmalarının yapılmasında önemli rol oynar. Örneğin, müşteri talebini karşılamak için depoyu tamamen doldurmak yanlıştır. Bu hem verimli değildir hem de maliyetli bir tercihtir. Depoyu stokla doldurmak hem elinizdeki ürünlerin bozulmasına ya da zamanının geçmesine neden olur hem de depo maliyetini artırır. Bu yüzden stok kontrolünü sağlıklı bir şekilde yapmak gerekir. Stok kontrolü yaparak ürün giriş ve çıkışlarının dengesi sağlanır.

Stok Kontrol Yöntemleri Ne İşe Yarar?

e-Ticarette ürünlerin dönemsel olarak talepleri artabilir. Bu yüzden e-ticaret işletmenizde bu ürünleri analiz etmeli ve stok kontrolü için strateji belirlemeniz gerekir. Stokta olan her ürün için bir alt limit belirleyerek, talep artışı olduğu dönemleri başarılı olarak geçirmenizi sağlar.

Düzenli stok kontrolü yaparak, stoku azalan veya biten ürünlerin kolay bir şekilde tespit edebilirsiniz. Böylece hızlıca tedarik sürecini başlatabilir, gelen taleplere yanıt vererek siparişleri yeniden gönderebilir hale gelebilirsiniz. Aynı zamanda stoku fazla olan ürünler de bu şekilde ortaya çıkar ve bu ürünleri hızlı bir şekilde elden çıkarmak için çalışmalara başlayabilirsiniz. Stok fazlası olan ürünler için kampanyalar düzenleyerek satışlarını hızlandırabilirsiniz. Bu ürünleri satarak deponuzda da yer açmış ve yeni trend ürünler ile doldurabilirsiniz.

Stok kontrolü yaparak işletmenizin finans yönetimini de iyileştirirsiniz. Tedarik masraflarınız azalır, muhasebe kayıtlarının düzgün bir şekilde yapabilmeniz sağlanır, üretim faaliyetleriniz düzelir.

Stok Kontrol Yöntemleri Nelerdir?

ABC, gözle kontrol, çift kutu, sabit sipariş miktarı, sabit sipariş periyodu ve yazılımsal stok yöntemleri, firmaların kullandığı stok kontrol yönetim tiplerindendir.

ABC Stok Kontrol Yönetimi Nedir?

ABC Stok yönetimi, stokunuzda bulunan ürün gruplarını birbirinden ayırmanızı ve bu ürünlerin özelliklerine göre ayrı stok takibi yapmanızı amaçlayan stok kontrol yöntemidir. Buna göre;

  • A sınıfına giren ürünlerin parasal değeri yüksektir. Toplam stokun %15-%20’sini temsil eder ve parasal değer olarak %70-%80 teşkil eder.
  • B sınıfı ürünleri, ücret değeri olarak orta sınıfı temsil eder. Toplam stokun %30’unu, parasal değerin de %15-%25’ini teşkil eder.
  • C sınıfına giren ürünler ise parasal hacmi en düşük ürünlerdir. Toplam stokun %50-%55’ni teşkil ederken parasal olarak değeri ise %5’tir.

Yani A grubunda bulunan ürünlerin sayısı azdır ancak değer olarak stokların çoğunu oluşturur. B grubundakiler hem sayı hem değer olarak karşılaştırıldığında orta seviye ürünlerdir. C grubundaki ürünlerin ise sayısı çoktur ancak değer olarak stoklardaki değeri düşüktür.

stok kontrol yöntemlerinden gözle stok kontrol yöntemini temsil eden fotoğraf

Gözle Kontrol Yöntemi Nedir?

Stok kontrol yöntemlerinden biri olan gözle kontrol yöntemidir. Gözle kontrol yönteminde depo personelleri kullanılır. Depo personelleri sizin belirlediğiniz zamanlarda stokta bulunan ürünleri tek tek sayar ve eksikleri raporlayarak size iletir. Bu yöntem, geleneksel stok kontrol yöntemlerinden biridir ve zaman alan bir süreçtir. Ayrıca işletmenize ek olarak personel maliyeti yansıtmaktadır.

Çift Kutu Yöntemi Nedir?

Çift kutu stok kontrolünde, depoda bulunan her malzeme iki kutu olarak tutulmaktadır. İlk olarak birinci kutu bitene kadar ürünler satılır. Daha sonra bu kutunun dibinde bulunan ürün siparişi için bir talep formu bulunur. Bu form doldurulup stok talebi gönderilir. Bu sırada da diğer kutudaki stoklarla devam edilir. Birinci kutunun stoku yenilenince talep formu tekrar buraya konur ve döngü bu şekilde ilerler. Bu yöntem genellikle, birim değer düşük, küçük hacimli ve az sayıda olan stok kalemlerinde kullanılır.

e-ticaret entegrasyonu banner görseli

Sabit Sipariş Miktarı Yöntemi Nedir?

Bir diğer geleneksel stok kontrol yöntemi olan sabit sipariş miktarı yönteminde, stok önceden belirlenen bir seviyeye düştüğünde belirlenen seviyeyi tamamlayacak şekilde sipariş verilir. Sipariş miktarı sabit olmakla beraber, sipariş periyotlarının değişken olması tedarikte problemlere neden olabilir. Tüketim hızı sabitlenirse bu sorun ortadan kalkabilir.

Sabit Sipariş Periyodu Yöntemi Nedir?

Bu stok kontrol yönetiminde, işletmeler belirledikleri zaman aralıklarında stok yenileme işlemlerinde bulunurlar. Yani belirlenen zamanlarda stoklar kontrol edilir ve eksiklikler tamamlanır. Ancak sipariş periyodunun gereğinden kısa veya uzun tutulması halinde toplam stok maliyeti artabilmektedir.

Yazılımsal Stok Kontrol Yöntemleri Nelerdir?

Teknolojinin hayatımıza girmesiyle ve e-ticaretin gün geçtikçe büyümesiyle hız ve verimlilik çok önem kazanmıştır. Teknolojinin gelişmesiyle birlikte hayatımıza giren yazılımsal stok kontrol yöntemi işletmelere hız ve kolaylık kazandırmaktadır. Bu yöntemde, işletmeler yazılım firmaları ile anlaşarak program satın alırlar. Bu programlar sayesinde stok kontrolleri ve stok sayımları otomatik olarak yapılır.

Bu yazımızda e-ticaret işletmeleri için doğru stok yönetimi için stok kontrolünün önemini ve en çok tercih edilen stok kontrol yöntemlerini anlattık.