Ayıplı Mal ile İlgili Bilinmesi Gerekenler

Yapılan alışverişlerde özellikle internet üzerinden alınan ürünlerde, malın eksik veya hasarlı gönderilmesi olası bir durumdur. İnternet alışverişlerinde bu durum daha sık yaşanır. Görmeden alınan ürünlerin ayıplı mal çıkma riski daha yüksektir. Ancak Türk Ticaret Kanunu bu gibi olayların önüne geçmek için birtakım sınırlar belirlemiştir. Buna göre, işletmeler ürün ve hizmet satışlarında tüketici haklarını birinci seviyede tutmaları gerekir. Müşterilerin mağdur olmaması için ürünlerini doğru ve titizlikle seçmeli ve göndermelidirler. Bu yazımızda sizlere ayıplı mal sürecine dair önemli bilgileri anlattık.

Ayıplı Mal Nedir?

Ayıplı mal, hatalı, tüketicinin ihtiyacını karşılamayan, kusurlu mallara denir. Satış sözleşmesini kabul ederek ürün satın alımı gerçekleştiren tüketiciye gönderilen ürünün aslına sadık kalınmaması ve hasarlı olması ayıplı mal anlamına gelmektedir. Bu durumda karşılıklı kabul edilen satış sözleşmesine sadık kalınmamış olunur ve tüketici mağdur durumundadır.

Tüketici Korunma Kanunu’na göre ayıplı malın tam tanımı şu şekildedir: Ayıplı mal, tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır.

Ayıplı Mal İade Süresi Nedir?

Tüketicinin satın aldığı mal ayıplı mal olursa, müşterinin teslim tarihinden itibaren 30 gün içerisinde ihbar etmesi gerekir. Gizli ayıplı mal ihbarında ise kullanım sürecinde ortaya çıkan ayıp 2 yıl içerisinde bildirilebilir. Ancak ihbarın en kısa sürede yapılması tüketicinin lehinedir.

Mala ait ayıp satıcının hatasıysa veya bu ayıp gizlendiyse, satıcı zamanaşımı süresinden yararlanamaz. Ayrıca internet üzerinden yapılan alışverişlerde tüketici 14 gün içerisinde herhangi bir neden göstermeden ürünü iade etme hakkına sahiptir.

Ayıplı Malın İadesi Nasıl Yapılır?

Satın aldığı ürün ayıplı mal çıkan tüketici, alışveriş yaptığı işletme ile iletişime geçerek dilerse ürünü iade edebilir. İşletme tarafından bu iade kabul edilmediği takdirde Tüketici Hakem Heyeti’ne başvuruda bulunabilirler. Tüketici Hakem Heyeti’ne elden posta yoluyla ya da e-Devlet üzerinden Tüketici Bilgi Sistemi‘ne (TÜBİS) giriş yaparak başvuruda bulunabilir. Başvurunuzun ardından heyet en geç altı ay içinde görüşür ve kararı verir.

Ayıplı Mal Durumunda Tüketici Hakları Nelerdir?

Ayıplı mal durumunda tüketicinin birtakım hakları bulunmaktadır. Türk Ticaret Kanunu’na göre tüketici dilerse ürünü geri vererek ücret iadesi talep etme hakkı vardır. Satıcı, üründeki hatanın giderilmesi için ürünü servise gönderme teklifi yapabilir ancak sadece tüketici kabul ederse bu işlemi gerçekleştirebilir. Tüketici onarımı kabul etmek mecburiyetinde değildir.

Tüketicinin ayıplı ürünün, hasarı oranında satış bedeli üzerinden indirim isteme hakkı da vardır. Örneğin, aldığı çamaşır makinesinin bir tarafında eziklik çıkan tüketici, dilerse ürünü kullanabileceğini ancak indirim yapılmasını talep edebilir. Öte yandan, bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere ücretsiz onarım da isteyebilmektedir. Ya da ürünü ayıpsızı ile değiştirme talebinde de bulunabilir. Satıcı, alıcının dilediği yöntemi yerine getirmekle yükümlüdür.

Hiçbir durumda tüketicinin talebi yerine getirilmezse ayıplı mal davası açma hakkı da bulunmaktadır. Tüketici, Tüketici Hakem Heyeti’ne başvurarak durumun çözümünü talep edebilir.

Ayıplı Mal Durumunda Satıcı Yükümlülükleri Nelerdir?

Ayıplı mal durumunda alıcının haklılığı ispatlandığı durumda, yukarıda belirttiğimiz haklardan tüketici hangisini tercih ederse satıcı yerine getirmekle yükümlüdür. Yani satıcının, ürünü tüketiciden geri almak zorundadır. Müşteri kabul ederse ürünü servise gönderebilmektedir. Tüketici tarafından ayıp oranında indirim istenebilir. Bu durumda satıcı bu talebi kabul etmeyerek malı iade alıp ücreti tam olarak iade edebilir.

Satıcının ayıplı mal satması suç değildir ancak yükümlülükleri yerine getirmemesi suçtur. Olayın, hakem heyetine taşınması ve tüketicinin davayı kazanması durumunda, satıcıya daha büyük masraflar çıkabilmektedir.

Ayıplı Malın İspatı Kimin Sorumluluğundadır?

Malın ayıpsız olduğunu ispatlama sorumluluğu satıcıya veya hizmet sağlayıcıya aittir. Malın ayıbının ispatını ise tüketici yapmaktadır.

Pazaryerlerinde Ayıplı Mal Satışıyla İlgili Bilmeniz Gerekenler Nelerdir?

e-Ticaret siteleri ve pazaryerlerinde yapılan ayıplı mal satışında da aynı durumlar geçerlidir. Pazaryerlerinde bir ürünün ayıplı mal olmasından mağaza sahibi sorumludur. İnternet üzerinden yapılan alışverişlerde farklı olarak tüketici herhangi bir neden göstermek zorunda olmadan dilerse ürünü 14 gün içerisinde iade etme hakkına sahiptir.

Ayıplı Malda Zaman Aşımı Var Mıdır?

Kanuna göre taraflar arasında yapılan sözleşmede daha uzun bir süre belirlenmediği takdirde, ayıplı maldan sorumluluk ayıp daha sonra ortaya çıksa bile, tüketiciye teslim tarihinden itibaren 2 yıllık zamanaşımına tabidir. İkinci el satışlarda ise bir yıldır.

Ayıplı Malla İlgili Hukuki Yollar Nelerdir?

Satıcı ayıplı maldan dolayı tüketicinin mağduriyetini gidermediği takdirde müşteri, dava yoluna gidebilir ve Tüketici Hakem Heyeti adliyelerde bulunan Tüketici Mahkemelerine başvuruda bulunabilir. Hakem heyetine yapılacak başvuru sınırları her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanır. 2022 yılı için;

• 10.280 TL altındaki uyuşmazlıkları için İlçe Tüketici Hakem Heyetlerine,
• Büyükşehir olan illerde 10.280 TL ile 15.430 TL arasındaki uyuşmazlıklarda İl Tüketici Hakem Heyetlerine,
• Büyükşehir statüsünde olmayan illerdeki 15.430 TL altındaki anlaşmazlıklar için İl Tüketici Hakem Heyetlerine,
• Büyükşehir statüsünde olmayan illere bağlı olan ilçelerde yaşanan 10.280 TL ile 15.430 TL arasında anlaşmazlıklar için de İl Tüketici Hakem Heyetlerine başvuru yapılır.

Tüketici Hakem Heyeti başvuru tarihinden itibaren 6 ay içerisinde incelemede bulunup karar almaktadır. Heyetin kararları tarafları bağlayıcı niteliktedir. Kararlar yerine getirilmezse, tüketici 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu kapsamında ilamların icrası hükümlerine göre kararın uygulanmasına yönelik işlemler için ilgili icra dairesine başvuruda bulunabilir. Tüketici ayrıca satıcının kabul etmemesi durumunda, seçimlik haklarından biri ile birlikte Türk Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca tazminat da talep edebilir.

Ayıplı Mal Tüketici Hakem Heyeti İlişkisi Nedir?

Tüketici Hakem Heyetleri, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a göre tüketici işlemleri ve tüketiciye yönelik oluşabilecek anlaşmazlıkları çözmek amacıyla kurulan bir heyettir. İllerde ticaret il müdür, ilçelerde ise kaymakam veya kaymakamın görevlendireceği bir memur tarafından yürütülür. Hakem heyetlerinin diğer üyeleri de belediye, baro, esnaf ve tüketici örgütü temsilcilerinden oluşur.

Tüketici Hakem Heyetleri, tüketiciler tarafından yapılan ayıplı mal başvurularını inceler. Gerekirse tarafları ve bilirkişiler dinlenir. Başvuruların incelenmesi ve sonuçlanması 6 ayı bulabilmektedir. Taraflar, Tüketici Hakem Heyeti’nin aldığı kararı yerine getirmekle yükümlüdür. Taraflar isterlerse hakem heyetinin kararının açıklanmasından itibaren 15 gün içinde Tüketici Mahkemesine veya Asliye Hukuk Mahkemesine itirazda bulunabilirler.

Ayıplı Mal Davası Hangi Durumlarda Açılabilir?

Tüketicinin yaptığı alışverişten aldığı ürünün ayıplı, hasarlı, eksik veya belirtilen şekilde olmaması halinde Tüketici Mahkemesine giderek ayıplı mal davası açılabilir. Tüketicinin yukarıda bahsettiğimiz hakların yanı sıra tazminat isteme hakkı da her zaman saklıdır.

Ayıplı mal davası için dilekçenin eksiksiz doldurulup ilgili makama verilmesi gerekir. Dilekçede şu bilgilerin yer alması gerekmektedir:

• Davacının ve varsa vekilinin adı-soyadı,
• Davacın TC kimlik numarası,
• Davacının adres bilgileri,
• Davalının bilgileri,
• Davalının adresi,
• Malın ayıplı çıkması nedeniyle açılan davanın konusu.

Burada konunun detaylı olarak yazılması gerekir. Malın ayıplı olduğundan alıcının haberi olmaması gerekir. Bunu da belgeler, faturalar, makbuzlar gibi belgeler ile ispatlama şansına sahiptirler.