ATA Karnesi Rehberi: Nedir, Ne İçin Kullanılır?

Uluslararası ticarette, ithalat ve ihracat yapılan her ülkenin farklı prosedürleri ve farklı belge ibrazı talepleri olabilir. Söz konusu durumu kolaylaştırmak ve hızlandırmak için bazı ülkeler arasında Geçici İthalat Sözleşmesi imzalanmıştır. Bu sözleşme kapsamında hazırlanan ATA karnesi ile ithalat ve ihracat kişi ve kuruluşlar için daha kolay bir hale gelmektedir. Bu yazımızda, ülkemizin de üye ülkelerinden biri olduğu ATA karnesini anlattık.

ATA Karnesi Nedir?

ATA karnesi, Geçici İthalat Sözleşmesi’ne üye olan tüm ülkelere gerçekleştirilecek olan ithalat ve ihracat işlemlerinde, başka herhangi bir belgeye gerek duyulmadan, söz konusu işlemlerin hızlanması için kullanılan gümrük belgesidir. Özetle ATA karnesi, ithalat ve ihracat işlemlerinde belge sayısını en aza indirmek için kullanılır. Bu belge kullanıldığı takdirde ek belgelere ihtiyaç yoktur ve süreç normalden daha hızlı ve kolay ilerler.

ATA Karnesi Kullanımı Kimler İçin Uygundur?

ATA karnesini herhangi bir kişi veya kuruluş alabilir. Bunun için önceden kabul prosedürü yoktur. ATA karnesi kullanmak isteyen herkes ve her kuruluş yetkili Odalara müracaat ederek belgeyi alabilirler. Ancak ATA karnesi “ATA Sözleşmesi” ya da “İstanbul Sözleşmesi” de denilen Geçici İthalat Sözleşmesi’ne üye olarak ülkeler arasında kullanılabilir.

ATA Karnesi Sistemi Nasıl İşler?

Dünya ATA Karnesi Konseyi (WATAC), Dünya Odalar Federasyonu (WCF) ve Milletlerarası Ticaret Odası (ISS) ATA karnesi işlemlerini yürüten kurumlardır. Fakat ATA karnesi almak isteyen işletmeler bu kurumlara değil; bulundukları ülkedeki ilgili işlem için yetkilendiren organ ile iletişime geçmelidir. Yetkili organlar, bahsettiğimiz bu üç kurumun kefili olarak işlemleri yürütmektedir. Ülkemizdeki yetkili organ Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’dir (TOBB).

ATA karnesi sisteminde, birtakım mal ve eşyanın ticaretinin yasak olduğu için birden fazla ek bulunmaktadır. Bu ekler sayesinde sistemin verimli ve düzenli olarak işlemesi amaçlanır. Eklerden bazıları şöyledir:

• Ek D: Hayvanlara İlişkin Ek
• Ek B7: Turistik Tanıtım Malzemeleri
• Ek B5: Eğitsel, Bilimsel ya da Kültürel Amaçlarla İthal Edilen Eşyalar
• Ek B1: Sergi, Fuar, Toplantı ve Benzeri Etkinliklerde Teşhir Edilecek veya Kullanılacak Eşyalar
• Ek B3: Konteynerler, Paletler, Ambalajlar, Numuneler ve Ticari Bir İşlemle İlgili Olan Diğer Eşyalar
• Ek B8: Sınır Ticareti Kapsamında İthal Edilen Eşyalar

ATA Karnesi Hangi Amaçlarla Kullanılır?

ATA karnesi ile gümrük makamları, gönderici kişiler, kuruluş gibi geçici ithalat işlemini gerçekleştiren tarafların süreçlerine yarar sağlamak ve işlemlerin hızlanması amaçlanır. Uluslararası teminatı bulunan ATA karnesi ile gelen tüm ürünler için ne gümrükler ne de ithalatçı tarafından ek bir işlem yapılmasına gerek kalmaz. Ayrıca ekstra bir belgeye de ihtiyaç duyulmaz. Böylece ATA karnesi ile gelen malın gerek ithalatında gerekse yeniden ihracında gümrüklerden geçiş süresi kısalır.

ATA karnelerinin geçerlilik süresi genel olarak 1 yıldır ve birden fazla ülkede geçerlidir. Klasik ithalat sürecinde, eşyalar gideceği güzergah üzerinde farklı ülke sınırlarından geçmesi durumunda gümrük idareleri tarafından ilgili işlemler tekrarlanır ve bu eşyaların detaylı incelemeleri yapılır. Ancak ATA karnesi bulunan eşyalar, yol üzerinde belge geçerlilik tarihine kadar farklı ülkelere girse de ekstra belgeye gerek duymadan geçebilir.

ATA Karnesi Veren Kurumlar Hangileridir?

Ülkemizde ATA karnelerinin verilme işleminde yetkili organın TOBB olduğunu söylemiştik. Bu belge, TOBB Yönetim Kurulu’nun yetkilendirdiği Odalar tarafından verilir. Türkiye’de ATA karnesi vermekle yetkili olan odalar şunlardır:

• Ankara Ticaret Odası
• Ankara Sanayi Odası
• Adana Ticaret Odası
• Eskişehir Ticaret Odası
• Gaziantep Ticaret Odası
• Gebze Ticaret Odası
• İstanbul Ticaret Odası
• İzmir Ticaret Odası
• Kocaeli Sanayi Odası
• Konya Ticaret Odası
• Konya Sanayi Odası
• Kuşadası Ticaret Odası
• Antakya Ticaret ve Sanayi Odası
• Antalya Ticaret ve Sanayi Odası
• Bursa Ticaret ve Sanayi Odası
• Mersin Ticaret ve Sanayi Odası
• Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası
• Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası
• Uşak Ticaret ve Sanayi Odası
• Kayseri Sanayi Odası

ATA Karnesi Almak İçin Gerekli Koşullar Nelerdir?

ATA Karnesi alabilmek için öncelikle teminat ücreti ödenmelidir. Daha sonra online başvuru için TOBB’un ATAK sistemine üye olunmalı ve başvurunun tamamlanabilmesi için e-imza gereklidir. Ayrıca ATA karnesi başvurusu sırasında istenilen bilgi ve belgeler şunlardır:

• Ürünün niteliği,
• Markası ve numarası,
• İthal edilecek eşya miktarı ve eşyanın toplam değerini gösteren çeki listesi,
• Başvuru yapılacak Odalardan herhangi birine, ithalatı gerçekleştirilecek olan ürün değerine bağlı olarak teminatın verildiğine dair belge,
• ATA karnesi başvuru dilekçesi.

ATA Karnesi Nasıl Alınır?

ATA karnesi almak isteyen kişi veya kuruluşların TOBB’un ATAK sistemine üye olarak yapabilirler. Üyelik sonucunda ATA karnesi, üyeliği gerçekleştiren kişi/kuruluş adına oluşturulur. Bu sebeple üyeliğin, ATA Karnesi düzenlenmesi gereken kişiye ait (Gerçek ya da tüzel kişi) bilgilerle (TC kimlik numarası veya vergi numarası, kişi ya da kuruma ait geçerli bir e-posta ile telefon numarası bilgisi vb.) oluşturulmalıdır. Başvurunun tamamlanması için teminat ödemek gerekmektedir. Teminat tutarı da genellikle karne kapsamında olan eşyanın toplam değerinin yarısı kadar olmaktadır.

TOBB ATAK sistemine üye olduktan sonra panelin sol tarafındaki menüden “Başvurularım” başlığına tıklayın. Daha sonra “Yeni Başvuru Oluştur” butonuna tıklayarak ATA karnesi başvurunuzu yapabilirsiniz. Başvuru işleminin tamamlanmasının ardından karne basımını yapabilirsiniz. Karne basma aşamasında sistem size baskı aşamaları ile ilgili yardım videosu gösterecektir.

ATA Karnesi İçin Online Başvuru Nereye Yapılır?

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin geliştirdiği ATAK sistemi üzerinden kişi veya kuruluşlar, ATA karnesi başvurularını online olarak gerçekleştirebilmektedir.

TOBB ATAK Sistemi Nedir?

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin geliştiği ATAK sistemi, ATA karnesi başvurularının online olarak yapılabildiği portaldır.

ATA Karnesine Karşılık Verilecek Teminatlar Nelerdir?

ATA karnesine teminat olarak nakit ödeme yapabilirsiniz. Bunun dışında ATA karnelerine karşılık teminat olarak aşağıdaki belgeleri de gösterebilirsiniz:

• Banka teminat mektubu (TL veya döviz olabilir. Mektubun konusuna “ATA Karnesi Kapsamı Eşya” yazılması zorunludur.)
• Devlet tahvili (kar payı pulu ile birlikte)
• Hazine bonosu (kar payı pulu ile birlikte)

ATA Karnesi Hangi Ülkelerde Geçerlidir?

ATA karnesi yalnızda Geçici İthalat (ATA / İstanbul) Sözleşmesi’ne üye olan ülkeler arasında geçerlidir. Buna göre ATA karnesinin geçerli olduğu ülkeler şunlardır:

* KKTC İstanbul Sözleşmesi’ne üye olmadığı için bu ülkeye ATA karnesi düzenlenememektedir.

ATA Karnesi Geçerlilik Süresi Nedir?

ATA karnelerinin belirli bir geçerlilik süreleri vardır. Bu süre genellikle düzenlendiği tarihten itibaren geçerli olmak üzere bir yıldır. Bir yıl içerisinde kişi veya kurumlar tarafından ATA karnesi en fazla 4 defa kullanılabilir. 4’ten fazla ithalat işlemi olması takdirde de ek karne düzenlenmelidir.

ATA Karnesi Kullanmanın Faydaları Nelerdir?

ATA karnesi, normal ithalat sürecinde yaşanan uzun süreçleri kolaylaştırabilen bir belgedir. Yurt dışına giden bir ürün birçok ülkenin sınırından geçebilir. Geçtiği her ülkede de kontrol edilir ve bu yüzden hedef ülkeye ulaşmasında zaman kaybı yaşanabilir. Ancak ATA karnesi ile karnenin geçerli olduğu ülkelerden geçen eşyalarda ekstra kontrol yapılmaz. Karne ibrazı yapılması durumunda eşya gümrükten kolayca geçer.

Ayrıca ATA karnesi kişi ve kuruluşlara birden fazla ülkeye ithalat yapabilme ve yeniden ihracat yapma hakkı vermektedir.

ATA Karnesi Doldururken Nelere Dikkat Etmek Gerekir?

ATA karnesi düzenlenmeden önce mevzuata uygun olmasına dikkat edilmelidir. Gerçek ve tüzel kişilerin karne basımında kullanmak üzere, programda belirtilen renk kodlarında renkli kâğıtları edinmeleri ve siyah beyaz yazıcıya sahip olmaları gerekmektedir. Karneler A4 formatında, kağıtlar 80 gram ve kapaksız olarak düzenlenmelidir. ATA karnesi renkleri ise şu şekilde olmalıdır:

• Karne bilgileri ve genel listenin yer aldığı ilk YEŞİL KAĞIT için: Pantone 353 U
• İthalat sayfaları olan SARI KAĞITLAR için: PANTONE 2001 C renk kodu,
• Transit sayfaları olan MAVİ KAĞITLAR için: 324 U (%70 Tram) renk kodu olmalıdır.

ATA Karnesi ile Geçici İhracat Nedir?

Gönderildiği ülkede geçici olarak kaldıktan bir süre sonra herhangi bir değişiklik yapılmadan Türkiye’ye getirilecek olan eşyaların gümrük işlemlerine “geçici ihracat” denir. ATA karnesi ile taraf ülkeler arasında, ekstra bir belgeye ve eşyanın geçtiği her ülkenin gümrüğünde kontrole takılmadan, malın geçici ihracatı sağlanmaktadır.

ATA Karnesi Örneği Nedir?

İngilizce olarak hazırlanan ATA karnesi örneğini* aşağıda görebilirsiniz:

ATA Karnesi Sözleşmeleri Nelerdir?

ATA karnesi Geçici İthalat Sözleşmesi bir diğer adıyla İstanbul Sözleşmesi kapsamındadır.

* Kaynak: ATA-Carnet-MTS