Bilanço Nedir, Nasıl Hazırlanır?

Bilanço Nedir?

Bilanço; bir şirketin belirli bir dönem içerisindeki finansal durumunu gösteren tablodur. Bu tabloda şirketin varlıkları, borçları, sermayeleri ve alacakları yer alır. Ek olarak varsa şirketin hissedarlarının yatırımları da bu tabloda bulunur. Şirketler, mali durumlarını analiz edebilmek, performansını, varlık ve borçlarını anlamak, değerlendirmek ve raporlamak için bilançodan yararlanır.

Bilanço Türleri Nelerdir?

8 farklı tür bilanço vardır. Bilançoyu daha iyi anlayabilmek için bu türleri de bilmek gerekir.

1. Mali Bilanço

   “Vergi bilançosu” olarak da bilinen mali bilanço; vergi kanunlarına uygun olarak hazırlanmış bilançodur. Vergiye tabi tutulan ticari kazanç bu bilançoda hesaplanır. Mali bilançonun, Vergi Usul Kanunu’nun hükümlerine göre hazırlanması gerekir.

2. Ticari Bilanço

   Ticari bilanço, bir işletmenin ticari faaliyetleri kapsamında olan gelir, gider, borç, varlık, sermaye gibi hususları gösterir. Bu bilanço da ilgili usul ve kanunlara uygun olarak hazırlanmalıdır.

3. Karşılaştırmalı Bilanço

   Karşılaştırmalı bilanço tablosunda tutarlar karşılaştırılmaktadır. Belirli bir tarihteki bilanço ile başka bir dönemi bilançosu karşılaştırılarak elde edilen bir bilançodur.

4. Hesap Şeklinde Bilanço

   Bu bilanço T şeklinde düzenlenir. Hazırlanan tabloda aktifler sola yerleştirilirken, pasifler sağa yerleştirilir. Hesap şeklinde bilanço örneği* aşağıdaki şekildedir:
   

5. Analitik Bilanço

   Analize uygun şekilde hazırlanan bilançolar, analitik bilançodur. Hesap tutarları, varlıklar, sermayeler gibi tüm değişkenler farklı açılardan hesaplanarak analize hazır hale getirilir.

6. İşletme Bilançosu

   İşletmenin belirli andaki ya da dönemdeki finansal durumunu gösteren bilanço tablosudur.

7. Konsolide Bilanço

   Bir ana şirketin altındaki şirketler ya da ortak olan şirketler ile birlikte tek bir finansal durumun hesaplandığı bilançodur. Bu bilanço ile ortak olan şirketlerin ve birden fazla alt şirket varsa tümünün durumu hep birlikte incelenir.

8. Rapor Şeklinde Bilanço

   Bu bilanço türünde yapılan hesap sıralamasında pasif hesaplar, aktif hesapların altında yer alır.

Bilanço Nasıl Hazırlanır?

Bilanço hazırlarken dikkatli olmanız gerekmektedir. İlk defa bilanço hazırlayacaksınız mali müşavirinizden destek almanız sizin için daha iyi olacaktır. Ancak biz yine de adım adım bilanço hazırlama sürecine bir bakalım:

1. Zaman Aralığı Belirleyin

   Bilanço hazırlamanın ilk adımı tabloya dahil olacak zaman aralığını belirlemektir. Bu zaman aralığındaki varlıklar, borçlar ya da sermayeler hesaplanacaktır.

2. Şirket Varlıklarını Tanımlayın

   Bir sonraki adımda belirlediğiniz tarih itibariyle şirketlerin varlıklarını belirlemeniz gerekir. Cari ve sabit olmak üzere varlıklarınızı iki kategoriye ayırabilirsiniz. Varlıklarınızı belirledikten sonra kategorilerin alt toplamlarını almalı ve bu alt toplamları da toplamalısınız.

3. Şirket Yükümlülüklerini Tespit Edin

   Raporlama tarihi itibariyle şirket yükümlülüklerini kısa vadeli ya da uzun vadeli diye iki farklı kategoride tespit edin. Giderleri alt toplamlara ayırın ve toplayın.

4. Öz Sermaye ve Kaynakları Hesaplayın

   Bu adımda birikmiş kazançlar ve sermayeler ayrı ayrı olarak sınıflandırılmalıdır.

5. Varlıkları, Borç ve Öz Kaynaklarla Karşılaştırın

   Bilançoda, varlıklarınızın özkaynaklar ve yükümlülüklerin toplamına eşit olmalıdır.

Bilanço Tablosu Nedir?

Bilanço tablosu, bir şirketin belirli bir tarihteki finansal durumunu gösteren bir muhasebe tablosudur. Varlık, borç ve öz sermaye olmak üzere üç ana bölümden oluşmaktadır. Bilanço tablosu, genellikle bir sütun formatında sunulur, varlık kalemleri (aktifler) sol tarafta ve kaynak kalemleri (pasifler) sağ tarafta yer alır. Varlık ve borçların toplam değeri eşit olmalıdır. Böylece temel muhasebe denkliğini (Aktifler = Pasifler + Öz Sermaye) sağlanmaktadır.

Bilanço Kalemleri Nelerdir?

Bilanço tablosu hazırlanırken dahil edilmesi gereken bir takım kalemler bulunmaktadır:

• Dönen Varlıklar: Kısa vadeli veya likit varlıklar. Örneğin, nakit ve benzerleri, kısa vadeli yatırımlar, alacaklar, stoklar gibi…
• Duran Varlıklar: Uzun vadeli olarak değerlendirilen varlıklar. Örneğin, makine ve ekipmanlar, binalar, taşıtlar ya da patentler gibi…
• Borçlar: Ticari borçlar, vergi borçları, kısa vadeli krediler ya da borçlar.
• Öz Kaynaklar: Şirketin sahiplerine ait olan sermaye ve kâr dağıtım rezervlerini temsil eder. Örneğin, sermaye, hisse senetleri, kar dağıtım rezervi, geçmiş yılların ya da iştiraklerin kar veya zararları…
• Dönem Ayırıcı Hesaplar: İşletmelerin gelecekteki gelir ve giderlerini bilançolarında göstermelerini sağlayan hesaplara denmektedir.

Bilanço Defteri Nedir?

Bilanço defteri, şirketlerin muhasebe kayıtlarını eklemek ve finansal hareketlerini takip etmek amacıyla kullandığı bir araçtır.

Bilanço Analizi Nasıl Yapılır?

Bilançonun analiz edilebilmesi de hesaplanması kadar önemlidir. Aksi takdirde eldeki verilerden hiçbir sonuç çıkarılamaz ve şirketin finansal durumu hakkında bilgi edinilemez. Şirketler, 12 aylık mali yıl süre içerisinde 3 aylık periyotlara ayrılmış 4 çeyrek bilançosu hazırlar. Bilançolar analiz edilirken bu 4 çeyrekteki durumlar karşılaştırılmalı ve şirkette finansal olarak neler meydana geldiği tespit edilmelidir. Örneğin, 1. çeyrek ile 4. çeyrek arasındaki borçların durumuna bakılmalıdır.

Bilançonun doğru analiz edilmesi için her kalemin ayrı ayrı incelenmesi gerekir. Her kalemin geçmiş dönemlerdeki bilançoları mevcut dönemdeki bilanço ile karşılaştırılır. Böylece varsa gelişmeler ya da gerilemeler daha iyi anlaşılır.

Bilanço Ne İşe Yarar?

Bilanço bir şirketin finansal durumunu anlamak ve değerlendirmek için hazırlanan kritik bir tablodur. Bilançonun şirketler için olan önemini şu şekilde özetleyebiliriz:

• Şirketin ne kadar varlığa sahip olduğunu, ne kadar borcu olduğunu ve sahip olduğu sermayenin miktarını açıkça gösterir. Bu sayede şirketler finansal durumlarını ve güvenilirliklerini değerlendirebilmektedir.
• Bilanço, şirket yöneticilerinin ve diğer tarafların (yatırımcılar, kredi verenler, tedarikçiler vb.) karar alma süreçlerini destekler. Şirketin finansal durumu hakkında net bir görünüm sağlar ve gelecek stratejik kararlar buna göre alınır.
• Bilanço, bir şirketin geçmiş performansını izlemek ve gelecekteki eğilimleri tahmin etmek için kullanılır. Bu şirketin geçmişten günümüze ne kadar yol kat ettiğini ya da ne kadar zararda olduğunu da gösterir.
• Yatırımcılar ve kredi verenler, bir şirketin bilançosunu inceleyerek yatırım yapma veya kredi verme kararları alırlar.
• Vergi beyannamesi gibi resmi beyanlarda kullanılmak üzere, bilanço bir şirketin mali durumunu resmi mercilere de rapor eder.

Bilanço Örneği Nasıldır?

Bilanço dokümanına örnek** aşağıdaki şekildedir:

* Kaynak: Finansal Tablolar: Bilanço ve Gelir Tablosunun Genel Özellikleri – Bordova
** Kaynak: Gelir Tablosu Nedir? Bilanço Kalemleri Nasıl İncelenir? – Borsa Kafası