Yan Hak Nedir? İş Hayatında Verimlilik İçin Neden Önemlidir?

Yan Hak Nedir?

Şirketlerin çalışanlarına ödedikleri aylık maaş dışında sunduğu ek faydalara yan hak denir. Zorunlu olarak verilen yan haklar ile birlikte gönüllü olarak da verilen yan haklar bulunmaktadır.

Yan Haklar Nelerdir?

Her şirket personellerine farklı farklı yan haklar sunabilmektedir. Ancak genel olarak bakacak olursak aşağıdaki maddeleri yan haklara örnek olarak gösterebiliriz:

• Sağlık sigortası,
• İşsizlik sigortası,
• Yemek ücreti,
• Ulaşım ücreti,
• Ücretli tatil,
• İşçi tazminatı,
• Tıbbi izin,
• Hayat sigortası,
• Başarı ödülleri,
• Hediye çekleri,
• Şirket aracı ya da telefonu,
• Doğum günü izni,
• Kişisel gelişim eğitimleri,
• Bayramlarda erzak yardımları,
• Anlaşmalı markalarda çalışan indirimleri.

Yan Hak Uygulaması Zorunlu Mudur?

Sosyal güvenlik ve sağlık sigortası dışındaki yan hakların zorunluluğu işveren ile işçi arasında yapılan sözleşme ile belirlenir. Peki, yan hak uygulaması hangi durumlarda zorunludur? Eğer işveren sunacağı yan hakları bir sözleşmede belirtmiş ve çalışan da bunları kabul etmişse bir zorunluluk doğar. Örneğin, çalışanlara her dini bayramlarda erzak yardımı yapmak… Eğer işveren sözleşmede bunu belirtmişse çalışanına bu yan hakkı sunmak zorundadır.

Yan Haklar Vergiye Tabi Midir?

Yan hakların en büyük avantajlarından biri belirlenen koşulların sağlanması şartıyla işveren için vergiden muaf olmalarıdır. Gelir Vergisi Kanunu’nun 61. maddesine göre, yan haklar, çalışanlara hizmetleri karşılığında verilen para ile temsil edilen menfaatler olarak tanımlanır. Bu yan hakları işverenler bir gider veya maliyet kalemi olarak göstererek kurum kazancından düşebilir. Böylece yan haklar ücret tanımı içerisine girdiği için personele verilen net ücret olarak kabul edilip brütleştirmek şartıyla kurum kazancında bir gider olarak dikkate alınır. Dolayısıyla kurumlar vergisi matrahından indirilebilir gider unsuru haline gelmektedir. “Kurumlar vergisi nasıl hesaplanır?” , “Kurumlar Vergisi Oranları Nelerdir?” gibi soruların cevapları için, “Kurumlar Vergisi Nedir, 2022 Oranları Nelerdir?” başlıklı içeriğimizi inceleyebilirsiniz.

Çalışanlara Yan Haklar Sunmak Neden Avantajlıdır?

Yan haklar, her ne kadar şirketler için maliyet kalemi olarak görünse de şirket kültürünü oluşturan önemli uygulamalardır. Öncelikle verilen yan haklar, çalışanın şirkete olan bağlılığını ve çalışma motivasyonunu artırır. Böylece hızlı bir şekilde iş değiştirme eğilimi olan çalışanların daha uzun süre şirkette kalmaları sağlanır. Çalışanlar kendisine yan haklar sunan şirketleri için bir değer olduklarını görür ve işlerine daha özen göstererek çalışırlar.

Ayrıca mevcut çalışanların dışında iş arayan kişilerin de bu şirketleri seçmesinde yan hakların büyük rolü vardır. Bu da rekabetin etmenin çok güç olduğu bu zamanda yetenekli çalışanları şirkete çekebilmek anlamına gelir.

Verilen Yan Haklar Maaşa Dahil Midir?

Hayır, dahil değildir. Yan haklar, şirketlerin çalışanlarında maaşın dışında sundukları ek faydalardır. Bazı yan hakların dışında bu uygulamalar işveren tarafından maaş hariç olarak gönüllü olarak uygulanır.

Yan Hak Uygulaması Nasıl Yürütülür?

İş Kanunu’nda yan hakların ödeniş şekillerine göre kurallar bulunmamaktadır. Bu uygulama tamamen işveren ve çalışan arasında yapılan sözleşmeye ya da şirketin inisiyatifine bağlıdır. İşveren, çalışanlarına istediği ek ödemeleri ve yan haklar verebilir. Bu yan hakların ödenme aralığı sözleşmeye göre yapılmalıdır. Bu ücretlerin kesilmesi durumunda ise çalışan yasal haklarını kullanarak duruma itiraz edebilir.

Resmî Tatillerde Yan Haklarda Kısıtlama Yapılır Mı?

İşveren ve çalışan arasında yapılan iş sözleşmesinde aksi yer almadığı sürece aylık ücretle çalışan personel tatil günleri de çalışmış olarak sayılmaktadır. Bu yüzden yan haklar da verilmeye devam edilmektedir.

Esnek Yan Haklar Nelerdir?

Esnek yan hakları, şirketlerin personellerine sunduğu ve onların seçimine bıraktığı yan hak uygulamasıdır. Çalışanlar, şirketin sunduğu haklar arasında dilediklerini seçebilmektedir. Hangi yan hakların sunulacağına işverenler karar vermektedir.

Esnek Yan Hak ile Yan Hak Arasındaki Fark Nedir?

Yan haklar işverenin çalışana maaşı dışında sunduğu ve verdiği ek haklardır. Sağlık sigortası ve sosyal güvenlik gibi yan haklar yasalar tarafından zorunlu tutulan haklardır. Diğer yan haklar da şirketin inisiyatifine göre değişmektedir.

Esnek yan hakları ise işveren sunduğu yan haklar arasında çalışanların kendi ihtiyaçlarına göre seçtiği bir sistemdir. Avrupa ve Kuzey Amerika’da sık sık uygulanan bu sistemde her çalışanın farklı ihtiyaçları bulunduğu için kişiye özel uygulanmaktadır.

Esnek Yan Hak Neye Göre Belirlenir?

Şirketler birçok yaş grubundan ve farklı yaşam şekli olan insanlar bir arada çalışıyor. Jenerasyonlar arası fark, farklı yaş aralıkları, farklı cinsiyetler ve medeni durumlarına göre birçok kişi aynı şirkette yer almaktadır. Bu sebeple belirlenen yan haklar herkesi ihtiyacını eşit şekilde karşılamıyor olabilir. Her yan hak da herkesi eşit şekilde memnun etmeyebilir. Bu sebeple yan haklar belirlenirken çalışanların özelliklerine göre planlanıyor. Özel aracı olan çalışana indirimli benzin alma hakkı, çocuğu olan kişilere özel eğitimler ya da markalarda indirim hakları ya da genç çalışanlara teknoloji marketlerinde geçecek hediye çeki gibi…

Esnek Yan Hak İşverene Hangi Faydaları Sağlar?

Her çalışanın ihtiyacına göre esnek yan haklar sunmak personellerin çalışma motivasyonunu daha fazla artıracaktır. Kendisi önemseyen personeller şirketlerine olan bağlılığını da kuvvetlendirir.

Yan Haklar Tüm Çalışanlar İçin Eşit Şekilde Mi Uygulanmalıdır?

4857 sayılı İş Kanunu‘na göre işverenler, tüm çalışanlarına eşit davranmakla yükümlüdür. Bir işçiye yan hak sunulurken diğerine sunulmaması eşit davranma ilkesine aykırıdır. Ancak ikramiye tutarı işçilerin kıdem süresine göre değişebilir. Ya da işlerini telefon görüşmeleriyle yapan çalışana cep telefonu verilmesi ayrımcılık değildir. Ancak yemek ücreti gibi ödemeler her çalışana eşit olarak verilmelidir. Aksi takdirde yasal sorunlar ortaya çıkabilir ve çalışanlar hukuki mercilere başvurabilir.

Evden Çalışan ile Ofisten Çalışan Personele Farklı Yan Haklar Verilebilir Mi?

Koronavirüs pandemisinin ardından birçok şirket uzaktan çalışma sistemini benimsemiştir. Ancak evden çalışan işçiler için de yan haklar devam etmektedir. Evden çalışma modelinde ofisten çalışmaya göre yan haklarda birtakım değişiklikler yapılabilir. Örneğin, evden çalışanlara yol ücreti yerine ev yardımı verilir. Ofiste çalışan personele yemek hizmeti sunulurken evden çalışanlara yemek kartı verilebilir. Ancak, her işçiye eşit ve adaletli şekilde yan haklar sunulmalıdır. Eşitlik ilkesi gereği çalışanlara tanınan hakların eşit olması gerekmektedir.

Yan Hak Seçimi Nedir?

Yan hak seçimi, çalışanların cinsiyeti, yaşı, medeni durumu ya da çocuklu olmamasına göre farklılık gösterir. Çalışanlar ihtiyaçlarına göre yan haklardan yararlanır ve seçim yapar.

Yan Hak Seçimi Uygulamasının Avantajı Nedir?

Geleneksel yan hak sisteminden farklı olarak çalışana seçim özgürlüğü verilmesi çalışanların farklı ihtiyaçlarına karşılık vermektedir. Örneğin, bekar çalışanlara tatik paketi, spor yardımı, evli çalışanlara ise alışveriş indirimleri, bireysel emeklilik paketleri gibi seçenekler sunulur. Bu seçenekler kadın ve erkek çalışanlara göre de değişebilmektedir. Bu yan hak uygulaması şirket kültürünün oluşmasında etkili bir yöntemdir.

En Çok Tercih Edilen Yan Haklar Hangileridir?

Çalışanlar tarafından en çok yemek kartları ve özel sağlık sigortası tercih edilmektedir. Diğer çok fazla tercih edilen yan haklar ise; hediye çekleri, yakıt kartı, diş, diyet ya da göz gibi ek sağlık hizmetleri, gıda yardımı, giyim yardımı, serbest zaman izni gibi haklar öne çıkmaktadır.

Çalışanlara Yol Ücreti Vermek Zorunlu Mudur?

Hayır, şirketler çalışanlarına yol ücreti ödemek zorunda değil. Ancak yukarıda da bahsettiğimiz gibi çalışan ile yapılan iş sözleşmesinde bu yan hakkı sunacağını taahhüt ettiyse ortaya bir zorunluluk çıkmaktadır. Bu durumda çalışanına taahhüt ettiği tutarda yol ücreti ödemek durumundadır.

İşverenin Sunabileceği Yol Ücreti Çeşitleri Nelerdir?

İşverenler, çalışanlarına farklı türlerde yol ücreti sunabilirler. En çok tercih edilen yöntemler şunlardır:

• Nakit yol parası: Çalışanın işe gelmek zorunda olduğu gün sayısına göre ve evi ile ofisi arasında ulaşımın sağlanması için gerekli olan yol gideri nakit olarak ödenir.
• Servis hizmeti: Şirket, çalışanlarının oturduğu bölgelere ücretsiz servisler ayarlar. Çalışanlar bu servislerle ev ve ofise ulaşırlar.
• Toplu taşıma kartı: İşyerinin bulunduğu şehrin toplu taşıma araçlarında geçerli olan kartlar çalışana verilir.
• Yakıt parası: İşe aracı ile gelen çalışana aylık yakıt gideri nakit olarak ödenir.
• Şirket aracı: İşveren, şirket adına çalışanına araç tahsis eder. Araç ve aracın yakıt giderleri şirket tarafından karşılanır.

Yol Bedeli İstisnaları Nelerdir?

İşverenler tarafından işçilerin yol ulaşım giderleri gelir vergisinden istisna tutulmaktadır. Taşıma hizmeti verilmeyen durumlarda, çalışılan günlerde günlük ulaşım bedelinin 25,5 lirayı aşmaması ve toplu ulaşım kartı temin edilen ödemeler de gelir vergisinden istisnadır. Böylece, 22 iş günü için çalışanların ulaşım kartına yüklenen 495 lira gelir vergisi kapsamına girmemektedir.

Aynı zamanda işverenin çalışanlarına sunduğu servis hizmeti de gelir vergisi muafiyeti kapsamındadır.

Çalışanlara Yemek Ücreti Vermek Zorunlu Mudur?

Yol ücretinde olduğu gibi yemek ücreti de zorunlu değildir. İşveren ve işçi arasında yemek giderleri konusunda bir sözleşme yapılmışsa işveren bu sözleşmeye uymak zorundadır. Ayrıca iş yerinde başka çalışanlara bu konuda imkan sağlanıyorsa da işveren sözleşmede yer almasa dahi tüm çalışanlarına bu hakkı sunmak zorundadır.

Yemek Ücreti Uzaktan Çalışan Personele Verilir Mi?

Çalışan ile yapılan iş sözleşmesinde yer alan yemek parası evden çalışma dönemlerinde kesilemez. İşverenin sözleşmede yer alan yan hakları ödemeye devam etmesi gerekmektedir.

Yemek Ücreti Nakit Ödenebilir Mi?

İşverenler dilerse yemek ücretlerini çalışanlara nakit olarak verebilir. Yemek bedelinin nakit olarak ödenmesi durumunda bu tutar gelir vergisi kapsamına girer.

Yemek Ücretinin Nasıl Ödenmesi İş Veren İçin Daha Avantajlıdır?

Yemek ücretlerinin yemek kartı olarak verilmesi vergi istisnasından dolayı işverenler için daha avantajlıdır. Yemek kartlarının kampanyaları, indirimleri ve ek avantajları olduğu için çalışan için de avantaj sağlamaktadır.

Günlük Yemek Bedeli İstisnası Nedir?

Günlük yemek bedeli, çalışanın işveren ile yaptığı sözleşmeye göre belirlenmektedir. Bu yemek bedelinin bir tutarı gelir vergisinden istisna tutulmaktadır. Bu tutar 2022 yılında günlük 51 lira olarak belirlenmiştir. Aylık 22 iş günü için çalışanların yemek kartlarına yatırılan 1.122 liralık tutar gelir vergisinden istisnadır.

Prim Yan Hak Mıdır?

Prim, çalışanların belirli kriterlere göre başarılı olduğu durumlarda verilen ücretlerdir. Maaşa ek olarak yapılan bir ödeme olduğu için yan hak olarak kabul edilmektedir. “Peki ikramiye yan hak mıdır?” diye merak ediyorsanız; evet ikramiye de çalışanlara verilen yan haklardan biridir.

Serbest Zaman İzni Nedir?

En çok tercih edilen esnek yan haklardan biri olan serbest zaman izni; günümüzde çalışanların kendilerini geliştirebilmeleri için tanınan bir haktır. Bu hak ile çalışanlar, mesai zamanının içerisinde belirlenen bir süreyi kendilerini geliştirmek için kullanabilir. Serbest zaman izninden dolayı maaş kesintisi uygulanamamaktadır.

Serbest Zaman İzni İçin Ne Zaman Talep Yapılmalıdır?

Fazla mesai yapmış bir işçi ücreti ödenmeden önce işvereninden serbest zaman talebinde bulunmalıdır. Fazla mesai ücreti ödendikten sonra bu talep dikkate alınmayacaktır.