Başarılı Şirket Küçülmesi Nasıl Yapılır?

Şirket Küçülmesi Nedir?

Şirket küçülmesi; işletmelerin maliyetlerini azaltmak, verimliliği artırmak ve faaliyet alanını daraltmak amacıyla tüm kapasitelerini azaltma sürecine gitmesidir. Bu süreçte üretim, hizmet ya da iş gücü kapasitesinde düşürülür. İşten çıkarmalar, şubelerin kapatılması, üretim hattı azaltmaları, varlık satışları ya da işlerin dış kaynaklara devredilmesi gibi stratejiler kullanılarak şirket küçülmesi süreci gerçekleştirilebilir.

Şirket Küçülmesi Neden Yapılır?

Birçok nedenden dolayı yapılabilen şirket küçülmesi, şirketin mali yapısını güçlendirmek ve uzun vadeli sürdürülebilirliği sağlamak amacıyla yapılır. Şirket küçülmesine şu nedenleri gösterebiliriz:

• Ekonomik kriz, yüksek enflasyon ya da döviz kurlarındaki hızlı dalgalanmalar gibi ekonomik sorunlar, şirketleri küçülmeye zorlayabilir.
• Yüksek maliyetleri azaltma ihtiyacı da şirket küçülmesine gitme nedenlerindendir. Maliyetler azaltılarak karlılığı artırma hedefiyle, işgücü ve üretim kapasitesi azaltılır.
• Ana faaliyetlerine odaklanmak amacıyla verimsiz şube veya üretim hatları kapatılabilir.
• Piyasada daha rekabetçi kalabilmek için maliyetleri optimize etmek, küçülmeye gitme ihtiyacı doğurabilir.
• Otomasyon, yapay zeka gibi teknolojik çözümler kullanmak bazı iş pozisyonlarında işten çıkarmalara neden olabilir.

Şirket Küçülme Türleri Nelerdir?

Şirket küçülmesi türleri, şirketin hedefleri ve ihtiyaçlarına göre farklı şekillerde yapılabilir. Başlıca şirket küçülme türleri şunlardır:

• Personel azaltımı,
• Varlıkların satılması,
• Üretim ya da hizmet kapasitesinin daraltılması,
• Şubelerin kapatılması ile coğrafi küçülme,
• İşlerin dış firmalara devredilmesiyle dış kaynak kullanımı,
• Operasyonel yeniden yapılanma.

Başarılı Bir Şirket Küçülme Stratejisi Nasıl Oluşturulur?

Bir şirketin küçülmeye gitmesi gerektiği zaman, her şeyin yolunda gitmesini sağlamak için planlamaya ve uygulamaya özen gösterilmelidir. Personel azaltımına gidileceğini varsayarsak, insan kaynakları departmanının, iş gücü azaltımının çözmesi beklenen sorunları belirlemesi, güvenilir bir seçim kriteri geliştirmesi ve işten çıkarmaların uzun vadede şirketi nasıl etkileyeceğini dikkate alması gerekir. Örneğin, işten çıkarmaların ardından oluşacak iş yükü, üretkenlik seviyesi düşürülmeden çalışanlar arasında nasıl dağıtılacak?

Şirket küçülmesi sürecinde hem mali hedefleri karşılamayı hem de çalışanlar, müşteriler ve diğer paydaşlar üzerindeki olumsuz etkileri en aza indirmeyi amaçlanmalıdır. Etkili bir strateji için öncelikle küçülmenin neden yapıldığı ve neyi başarmayı hedeflediği net bir şekilde belirlenmelidir. Bu hedefler, maliyetlerin azaltılması, verimliliğin artırılması gibi hedefler olabilir. Bununla birlikte hangi departmanların veya operasyonların verimliliği düşürdüğü analiz edilmelidir. Bu analizlerin ardından küçülmenin türleri değerlendirilerek en uygunu belirlenmeli ve en düşük maliyetli ama en yüksek fayda sağlayacak çözüm tercih edilmelidir.

Şirket küçülmesi süreci hem çalışan haklarını ihlal etmeyecek şekilde hem de yasal düzenlemelere uygun olarak yürütülmelidir. İşten çıkarmalar olacaksa tüm yasal prosedürler izlenmelidir. Bu süreçle alakalı İhbar Süresi Kuralları ile İhbar Tazminatı içeriklerimizden yararlanabilirsiniz. Son olarak küçülme süreci uygulandıktan sonra belirlenen hedeflere ulaşılmasını sağlamak için performans ve finansal ilerleme takip edilmeli ve ölçülmelidir. Böylece yapılan stratejinin başarılı olup olmadığı anlaşılır ve gerekirse yeni adımlar atılmasını sağlar.

Küçülme Yerine Yapılabilecek Stratejiler Nelerdir?

İşletmelerin, şirket küçülmesine gitmeden de karlılığı artırabileceği bir takım stratejiler bulunmaktadır:

• Dış Kaynak Kullanımı (Outsourcing): Şirketin bazı departmanlarını dış kaynaklara devrederek maliyetler düşürülebilir. Örneğin, insan kaynakları, IT ya da muhasebe departmanları kurmadan dışarıdan bu süreçler için destek alınabilir.
• Kademe Azaltma (Delayering): Şirketin yönetim katmanlarını azaltarak hiyerarşik yapıyı sadeleştirerek daha hızlı karar almayı, maliyet düşürmeyi ve iletişimi iyileştirmeyi amaçlayan bir stratejidir. Bu süreçte, üst yönetimle çalışanlar arasındaki ara kademe yöneticilerin sayısı azaltılır.
• Çapraz Eğitim (Cross-training): Bu süreçte, çalışanlar kendi iş görevleri dışındaki pozisyonlar için de eğitilir. Çalışanların beceri çeşitliliği artırılarak işgücünde esneklik sağlamayı ve iş akışında aksamaların önüne geçmeyi amaçlar.
• Personel Sahipliği (Employee Ownership): Şirketin belirli bir kısmının çalışanlara hisse ya da pay yoluyla devredilmesidir. Bu süreçte, çalışanların motivasyonu şirketin kârlılığı ve başarısından doğrudan etkilendiği için artar.

Şirket Küçülmesinin Şirketler Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

Şirket küçülmesi sürecinin şirketler üzerinde hem olumlu hem de olumsuz etkileri olabilir. Olumlu etkilere şunları örnek gösterebiliriz:

• İş gücü ve operasyonel maliyetleri azaltır. Böylece finansal yük hafifler ve nakit akışı iyileştirebilir.
• Daha az çalışanla daha etkin çalışmak için iş akışı optimize edilir. Bu da gereksiz operasyonların ortadan kaldırılmasına yardımcı olur.
• Stratejik odak noktaları gözden geçirilerek daha karlı alanlara yönelinir.

Olumsuz etki olarak ise şunları sıralayabiliriz:

• İşten çıkarılmaların olmasının ardından kalan çalışanlarda güvensizlik ve iş kaygısı oluşturabilir. Ayrıca kalan çalışanların iş yükü artabilir ve stres ve performans düşüşü riskini beraberinde getirebilir.
• Şubelerin kapatılması, üretimin azaltılması ya da toplu işten çıkarmalar gibi durumlar şirketin kamuoyu karşısında olumsuz bir imaj edinmesine neden olabilir.

Şirket Küçülmesi Haklı Fesih Olarak Gösterilir Mi?

Şirketin küçülmesi sonucu işten çıkarma haklı fesih olarak sayılmaz. Şirket küçülmesine giden ve işten çıkarma yapan işletmeler çalışanlarına tazminat ödemekle yükümlüdür.